CD-recensie
© Siebe Riedstra, april 2024
Beethoven: Mis in D, op. 123 (Missa Solemnis) Lisa Johnson (sopraan), Olivia Vermeulen (mezzosopraan), Martin Platz (tenor), Manuel Walser (bariton), La Capella Nacional de Catalunya, Le Concert des Nations o.l.v. Jordi Savall |
In de middeleeuwen - en nog ver daarna - was het componeren van een mis niets anders dan een godsdienstige plicht. Mozart en Haydn schreven missen in opdracht, maar nog steeds voor uitvoering tijdens de eredienst. In de negentiende eeuw kantelde het beeld. Beethoven was de eerste die de commerciële aspecten van zo'n onderneming onder ogen zag. Een Missa Solemnis voor de inwijding van zijn leerling en vriend Aartshertog Rudolf tot Aartsbisschop van Olmütz. Maar toen de wijding in 1820 plaatsvond was Beethoven nog lang niet klaar. Pas in 1823 voltooide hij het reusachtige werk. In een tijd die nog geen auteursrecht kende was het zaak om zo'n kolossale onderneming een tweede of een derde keer te verkopen. Beethoven was niet goed in hoofdrekenen, maar in commercieel opzicht een rekenwonder. De première in St. Petersburg werd een groot succes, ook financieel. Toch zat er achter alle zakelijke beslommeringen een oprecht verlangen van de componist om op een dieper niveau met zijn publiek te communiceren. Boven de partituur schreef hij de innige wens: 'Von Herzen - möge es wieder zu Herzen gehn'.
Onder de noemer Beethoven Révolution heeft dirigent Jordi Savall zich met zijn Catalaanse keurtroepen de afgelopen jaren beziggehouden met Ludwig van Beethoven. In twee afleveringen verschenen achtereenvolgens de complete symfonieën, nu gevolgd door de Missa Solemnis. Dat deze laatste in 2023 verschijnt, precies tweehonderd jaar na ontstaan van het werk, lijkt toeval maar is daarom niet minder logisch. Révolution betreft in dit geval niet alleen de revolutie die Beethoven veroorzaakte in de symfonische muziek. Door zijn kolossale afmetingen plaatste hij ook de Mis buiten de muren van de kerk. Savall maakt bovendien in een inleidende tekst duidelijk dat hij zelf ook een kleine revolutie heeft veroorzaakt door te werken met ensembles die zelf hun broek moeten ophouden. Dat wordt hier heel duidelijk door de aanvullende krachten die uitgenodigd werden voor de Academie die Savall jaarlijks organiseert en die resulteert in opnamesessies van het betreffende werk. Dat Savall na de symfonieën gekozen heeft voor de Missa Solemnis ligt voor de hand, en is zonder meer dapper. Overduidelijk ging het hier voor alle betrokkenen om een labour of love, maar het resultaat is helaas niet overal bevredigend. Het koor is met 36 vocalisten bepaald niet overbezet en ondanks Savalls voorkeur voor rustige tempi blijven details onderbelicht. De zeer ruime akoestiek van de romaanse kerk in Cardona moet met een nagalm van vijf seconden voor het opnameteam een flinke uitdaging zijn geweest.