CD-recensie

© Siebe Riedstra, april 2017

Het internet is onvoorspelbaar, dus haast u via bovenvermelde link naar het optreden van de Franse pianist Rémi Geniet (1992) tijdens de Koningin Elisabethwedstrijd van 2013 zolang het nog kan. Hij speelt daar de Negende pianosonate van Ludwig van Beethoven niet alleen zonder ook maar één noot te missen, hij heeft ook een eigen kijk op het stuk die de luisteraar van begin tot eind geboeid houdt. Een knappe prestatie, onafhankelijk van het feit dat we naar het spel van een eenentwintigjarige luisteren. In de hier te bespreken cd-opname doet hij er nog een schepje bovenop, behalve de Negende sonate presenteert hij de vroege Tweede sonate, de Veertiende met de bijnaam Mondschein (hier Clair de Lune) en de een na laatste, nr. 31 in As. Het lijkt een keuze die gemaakt werd in jeugdige overmoed, maar van die gedachte blijft na beluistering geen spaan heel. Drie jaar na zijn deelname in Brussel laat Geniet horen dat zijn doorbraak als een pianist die werkelijk iets nieuws te zeggen heeft inzake Beethoven een feit is. Hij hoeft alleen nog maar de telefoon op te nemen.

In werkelijkheid liggen de zaken natuurlijk iets genuanceerder, maar dat komt niet altijd door de kwaliteit van de competitie, het heeft ook te maken met de kwaliteit van de promotie. Een derde factor is de smaak van het publiek, en met name in de veertiende Sonate maakt Geniet de tongen van de smaakpolitie los. Voor de een is het begin van het eerste deel te wazig, bijna alsof het op een historisch instrument wordt gespeeld, voor de ander is het daardoor juist een blikverruimende ervaring. Het tweede deel maakt alweer de tongen los: een provocerend langzaam tempo zal voor menigeen te veel van het goede zijn. Totdat het derde deel losbarst in een fulminant presto agitato dat doet vrezen voor het leven van de piano. Pianist, instrument en luisteraar blijven ademloos achter.

Beethoven werd op zijn vijftiende kostwinner, als organist. Hoewel hij nauwelijks een noot voor het orgel componeerde moeten de werken van Bach een diepe indruk nagelaten hebben. Die erfenis uit zijn jongensjaren komt in zijn late werk terug, waar we de ene na de andere fuga tegenkomen, zoals de fuga in het slotdeel van de eenendertigste pianosonate in As. Het lijkt alsof Beethoven in dit deel terugdenkt aan de Toccata's die Bach componeerde voor het klavecimbel (BWV 910-916). De opbouw van die werken bestaat net als het slotdeel van de sonate uit losse improvisaties afgewisseld met meerdere fuga's. Juist de verbinding tussen Bach en Beethoven lijkt voor Rémi Geniet een belangrijke impuls te zijn voor zijn interpretatie van dit deel van de sonate. Met een minimum aan pedaalgebruik, een schitterende controle over het schakelen tussen hoofd- en bijzaken en de ijzeren discipline van een jazzdrummer zet hij dit deel neer als een organist die drie klavieren en een pedaal tot zijn beschikking heeft. Indrukwekkend, want het is niet iedereen gegeven om dit polyfone lijnenspel zo kristalhelder te laten oplichten. Het is ook niet ieders bedoeling, getuige een willekeurige maar veelgeprezen interpretatie ter vergelijking, die van Stephen Kovacevich voor EMI: daar wordt een verrukkelijk fugasoepje opgediend, dank zij het overvloedige pedaalgebruik.

Het is vast geen toeval dat Rémi Geniet op zijn eerste cd de Toccata BWV 911 van J.S. Bach opnam. Zijn Beethovenspel lijkt door die traditie te zijn gevormd en heeft daardoor een impuls ondergaan die voor de luisteraar een ongemeen boeiend nieuw aspect oproept: helderheid. Dit is een Beethoven waarvan de ruiten zo schoon zijn gewassen dat ze lijken open te staan. De opname sluit zich daarbij aan - alsof de technici even koffie zijn gaan drinken en de piano bij u in de huiskamer hebben gezet.

Het laatste woord is aan Marco Riaskoff: "De grootste ontdekking vond ik de tweede prijswinnaar, de Fransman Rémi Geniet (1992). Hij speelde een vroege sonate van Beethoven, zo helder en sereen als ik op een concours bijna nooit gehoord heb." 

index