CD-recensie
© Siebe Riedstra, november 2010
 |
W.F. Bach: complete clavecimbelconcerten
in D, Falck 41 - in d, Falck 43 - in F, Falck 44 - in a, Falck 45 - Concert voor twee klavecimbels solo in F, Falck 10 - Concert voor twee klavecimbels en orkest in Es, Falck 46.
Claudio Astronio en Marco Facchin (klavecimbel), Harmonices Mundi.
Brilliant Classics 94057 • 69' + 73' • (2 cd's)
Wilhelm Friedemann Bach was de oudste zoon van Johann Sebastian. Hij werd geboren in 1710 en ontving zijn opleiding van zijn vader, getuige het Clavier-Büchlein vor Wilhelm Friedemann Bach. Hij was muzikaal buitengewoon begaafd, en had bovendien een goed studiehoofd: al op dertienjarige leeftijd werd hij ingeschreven als student in de rechten aan de Universiteit van Leipzig, waar het gezin net was komen wonen. Hoewel Friedemann de reputatie genoot van misschien wel de beste organist van zijn generatie, lukte het hem niet om een succesvolle carrière op te bouwen. Hij wilde zich als componist op een persoonlijke manier kunnen uiten en was in zekere zin zijn tijd vooruit. Dank zij een fortuinlijk huwelijk kon hij zich in stand houden, maar zelfs een verhuizing naar Berlijn bracht niet het gewenste resultaat. Hij stierf arm en verbitterd in 1784. Zijn weinige werken slaan een brug tussen de strenge stijl van zijn vader en de ‘sturm und drang’ van zijn jongere broer Carl Philipp Emanuel.
In 1733 werd Friedemann op voorspraak van zijn vader – en omdat hij de beste kandidaat was - benoemd tot organist van de Sophienkirche te Dresden. Het was geen veeleisende baan, en het salaris was dienovereenkomstig, maar daardoor bleef er tijd over om contacten te leggen met het hof van Keurvorstin Maria Antonia Walpurgis van Saksen. Aan haar is dan ook het klavecimbelconcert in e klein opgedragen. Dresden is de plek waar het grootste deel van het – bescheiden – instrumentale oeuvre van Friedemann tot stand kwam. Rond 1735 schreef hij de klavecimbelconcerten in a en D, verschillende sinfonias, triosonates en een aantal sonates en kleinere werken voor klavecimbel. In de jaren tussen 1740 en 1746 componeerde hij het concert voor twee klavecimbels solo in F, het klavecimbelconcert in F en de Sinfonia in d. De klavecimbelsonate in D was Friedemanns eerste gedrukte werk, uitgegeven in 1745 en verkocht door zijn vader in Leipzig en zijn boer Emanuel in Berlijn. Toen de verkoop tegenviel liet Friedemann het plan varen om er nog vijf sonates aan toe te voegen.
De reputatie van Friedemann heeft door de eeuwen heen geleden doordat het hem zwaar werd aangerekend dat hij slordig omging met zijn vaders – en zijn eigen – manuscripten. Friedemann was een begenadigd improvisator, en verwierf daarmee veel roem. Het zou kunnen zijn dat de drang om dingen op te schrijven daardoor wat minder was, of misschien was hij gewoon te gemakzuchtig. Hoe het ook zij, de muziekgeschiedenis heeft zich nooit erg actief bekommerd om deze Bach, in tegenstelling tot zijn broers Carl Philipp Emanuel en Johann Christian, die het respectievelijk in Hamburg en Londen tot aanzien, respect en welstand brachten.
Reden te over om erg blij te zijn met deze dubbel-cd, waarop alle concerten waarin het klavecimbel een rol speelt bijeengebracht zijn. De F-nummering die u bovenaan vindt is gebaseerd op het Thematisches Verzeichnis der Kompositionen Wilhelm Friedemann Bachs van Martin Falck. Op diverse verzamelingen zijn ze vast wel allemaal al eens afzonderlijk verschenen, maar het is wel zo handig om ze makkelijk op één plaats in de kast terug te kunen vinden, zeker wanneer ze zo goed worden gespeeld als hier. Claudio Astronio behoort tot het soort instrumentalisten dat in de eerste plaats de noten laat spreken en niet op zoek gaat naar allerlei agogische verfraaingen. Hij wordt begeleid door een enkelvoudig bezet strijkkwintet, uiteraard voorzien van darmsnaren. Gezien het feit dat deze concerten in de salon van de Keurvorstin tot klinken werden gebracht ligt die enkelvoudige bezetting voor de hand, en een en ander klinkt dan ook volkomen overtuigend. In het laatste stuk op deze uitgave, het Concert in Es voor twee klavecimbels, wordt de orkestbezetting uitgebreid met twee hoorns, twee trompetten en pauken. Een feestelijk stuk muziek waarvoor een iets grotere strijkersbezetting juist wel op zijn plaats zou zijn geweest, dat kan de opnametechniek nu eenmaal niet verhullen.
Brilliant Classics laat de afgelopen jaren zien dat het een label wil zijn dat niet alleen met veel smaak beroemde opnames in licentie weet te verwerven, maar ook de catalogus te verrijken met interessante nieuwe uitgaven, vooral van werken waarin toetsinstrumenten een rol spelen. En dat alles voor de prijs van een buisje aspirine. Bravo!