CD-recensie

De voorlopige zwanenzang van het

Cavaillé-Coll orgel van de Notre-Dame

© Siebe Riedstra, april 2019

In de nacht van 15 op 16 april 2019 leek heel de wereld de adem in te houden over het lot van de Notre-Dame - een naam die zo bekend is dat ze geen verdere uitleg behoeft. Groot was de opluchting toen bleek dat het beroemde gebrandschilderde ronde raam tussen de beide torens ongeschonden bleef. Orgelliefhebbers weten dat zich aan de andere kant van dat raam nog een icoon bevindt: het vijfmanualige orgel van Cavaillé-Coll, een instrument dat algemeen geldt als het beroemdste orgel ter wereld. De hoop dat het orgel het inferno heeft overleefd lijkt bewaarheid. Dat we dit instrument de komende tien jaar niet zullen horen is onvermijdelijk. Het zal moeten worden gedemonteerd en opgeslagen tot de restauratie van het dak van de kerk is voltooid.

Dat bij de wederopbouw opnieuw zal worden nagedacht over wijzigingen en aanpassingen ligt in de lijn der verwachtingen. Juist dit orgel heeft een lange historie van aanpassingen aan de smaak van de tijd en dus aan die van de hoofdorganist van het moment, die van Vierne via Cochereau reikt tot de huidige 'titulaire' Olivier Latry (hij deelt die positie met Vincent Dubois en Philippe Lefebvre). Aanpassingen die geleid hebben tot felle discussies, niet alleen in Parijs, maar tot ver buiten de Franse grenzen, en bij de herbouw over wie weet hoeveel jaren opnieuw zullen oplaaien. Olivier Latry en zijn collega's zullen daarin zonder twijfel een belangrijke rol spelen.

De schepper van het orgel in de Notre-Dame, Aristide Cavaillé-Coll, vond dat het orgel moest klinken als een orkest. Componisten als Widor en Vierne pakten de handschoen op en schreven orgelsymfonieën van ongekende grandeur. Wil men de orgelwerken van Bach op zo'n instrument spelen, dan heeft het uiteraard geen enkele zin om net te doen alsof zo'n leviathan geschikt is voor onvervalste barokke klanken. Dat hoef je tegen Latry geen twee keer te zeggen. De catalogus loopt over van de Bach-cd's waarbij vooral saaiheid overheerst. Saai is het allerlaatste wat je van het spel van Latry kunt zeggen. Bij deze cd zit een fors boekje met heel veel foto's, en een interview waarin hij heel eerlijk is over zijn bewondering voor iemand als Stokowski, die Bach vertaalde naar het romantische symfonieorkest met al zijn toeters en bellen. En dus horen we de Toccata en Fuga in d alsof Latry de orkestratie van Stokowsky terugvertaalt naar zijn instrument. En de bellen horen we letterlijk in het klokkenspel dat het koraalvoorspel 'In dir ist Freude' luister bijzet. De opnametechniek is ronduit schitterend.

Bach to the Future is de titel van dit album, een bijna profetische verwijzing naar een toekomst die voor dit instrument voorlopig alleen maar zwijgen inhoudt. We wensen Olivier Latry en de andere organisten van de Notre-Dame veel sterkte en wijsheid.

index