CD-recensie

 

© Siebe Riedstra, oktober 2013

 

Bach: Triosonate nr. 5 in C, BWV 529 –
Leipziger Choräle BWV 667, 656, 663 –
Fantasia und Fuge in c, BWV 537 –
Präludium und Fuge in d, BWV 539 –
Präludium und Fuge in e, BWV 548

Jelte Hulzebos op het Schnittger orgel (1702) van de Der Aa Kerk te Groningen

Cambiata 03 • 72' •

Opname: 31-10 en 1-11-2012

 

Even een vlekje wegwerken, in de toelichting bij deze uitgave stuitte ik op het kopje Leipziger Choräle BWV 667, 651, 656. Dat geeft verwarring, want de drie Choräle die daadwerkelijk tot klinken komen zijn BWV 667 ‘Komm Gott, Schöpfer’, BWV 656, ‘O Lamm Gottes’, en BWV 663, ‘Allein Gott in der Höh’. BWV 651 ‘Komm, Heiliger Geist’, doet niet mee. Op de bodemkaart is alles dik in orde, en ook iTunes geeft de juiste informatie.

Het orgel van de Der Aa Kerk in Groningen behoort tot de mooiste instrumenten van zijn soort, niet alleen in Nederland, maar in de hele wereld. Het instrument kent een bewogen geschiedenis. Arp Schnittger is de bouwer, een man die respect had voor zijn voorgangers, en bruikbare materialen – vooral kostbaar metalen pijpwerk – een tweede kans gaf. Na hem onderging het metamorphosen door respectievelijk Anthoni Hinsz, Johann Timpe en Petrus van Oeckelen, stuk voor stuk orgelbouwers van naam. Wanneer je zo’n instrument wilt restaureren rijst allereerst de vraag waar je naar toe wilt. Zo’n halve eeuw geleden zou er luidkeels geroepen zijn dat het origineel van Schnittger in ere hersteld zou moeten worden, maar inmiddels zijn we een andere mening toegedaan. Net als in de politiek wordt in de orgelwereld ‘gepolderd’, en kiezen we voor een compromis waarbij herstel naar een onbekende ‘originele’ status het moet afleggen teggen de historisch gegroeide ‘status quo’. De jongste restauratie van het orgel van de Der Aa werd in die zin afgerond in 2011, uitgevoerd door de firma Reil, die haar barokke expertise op een eigentijdse manier demonstreerde met de ‘Bach-orgels’ in Dordrecht en Kampen. Titularis Peter Westerbrink was de eerste die liet horen waartoe zijn instrument in staat was, op een cd met de titel ‘Return of the Queen’ - van Bach tot Matter. Helaas heeft die mijn pad nog niet gekruist.

Jelte Hulzebos is werkzaam in Groningen, als cantor-organist van de Nieuwe Kerk. Hij is een leerling van Wim van Beek, de tachtigplusser die zo langzamerhand Gronings levende legende is geworden. Van Beek is nog steeds actief als titularis van de Martinikerk en heeft op hoge leeftijd een aantal prachtige cd’s opgenomen in eigen beheer. Zijn opnametechnicus, Jan Willem van Willigen is eveneens verantwoordelijk voor de registraties van Hulzebos.

Dit is niet zomaar een uitgave van het herrezen instrument in de Der Aa. Jelte Hulzebos ging op zoek naar de oorsprong van het instrument: hoe zou het zijn om daar Bach te spelen, en dan alleen gebruik te maken van pijpwerk dat door Arp Schnittger zelf is vervaardigd? Het resultaat is tweeledig – het is een genot om dit pijpwerk in al zijn glorie te mogen beluisteren. Keerzijde van de medaille is dat je maar een klein deel van het instrument te horen krijgt, want wat Hinsz, Timpe en van Oeckelen er aan hebben toegevoegd is niet gering. Op dat relatief kleine deel laat Hulzebos horen dat hij zijn vak verstaat. Hij valt met de deur in huis met de Vijfde triosonate, waarvan het tweede deel nogal eens voor problemen zorgt door een lijzige benadering. Geen zorgen, en ook in de hoekdelen is deze sonate het zonnetje in huis.

De verzorgde grafische vormgeving was bij de vorige uitgave van Hulzebos (Martinikerk, Groningen) ook al dik in orde, dankzij de mooie zwart-wit foto’s van dochter Marlies en een intelligente tekstverdeling (N/E). Een uitgave voor Kenner und Liebhaber.


index

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links