CD-recensie

 

© Siebe Riedstra, september 2019

 

Tsjaikovski: Serenade voor strijkers in C, op. 48

Arenski: Chamber Symphony in a, op. 35 (bewerking van Strijkkwartet nr. 2 door Marijn van Prooijen)

Amsterdam Sinfonietta o.l.v. Candida Thompson (viool)
Channel Classics CCS 37119 • 57' •
Opname: oktober 2014 (Tsjaikovski), oktober 2015 (Arenski), Stadsgehoorzaal, Leiden

 

De geschiedenis herhaalt zich. Daarom is het aardig om een paar regels uit de inleidende tekst die Candida Thompson schreef voor deze uitgave, te citeren:

Onder de eerste artistieke leider van Amsterdam Sinfonietta, de Rus Lev Markiz, werd heel veel Russische muziek gespeeld. Bij het eerste concert stond Tsjaikovski's Serenade op het programma, al spoedig gevolgd door de Variaties op een thema van Tsjaikovski van Anton Arenski.

Wat Candida Thompson er niet bij vertelt is minstens even interessant. De Serenade van Tsjaikovski prijkte niet alleen op het eerste concert, ze sierde ook de eerste cd, samen met, jawel, de Variaties van Arenski, en verschenen in 1991 op het label Globe van Klaas Posthuma. Veel musici van destijds naderen inmiddels de pensioengerechtigde leeftijd, en Candida Thompson was er nog net niet bij. Zij trad vier jaar later aan als concertmeester onder Markiz, die niet vioolspeelde maar dirigeerde, hoewel hij al een grootse carrière in Rusland achter zich had als concertmeester. Toen Markiz vertrok was er even een tussenpaus in de persoon van Peter Oundjian, ook een violist (Tokyo Quartet), voordat Candida Thompson in 2003 de leiding als dirigerende concertmeester overnam. Aan haar dus een kwart eeuw later de eer om het repertoire van die eerste cd een nieuwe draai te geven.

Zowel de uitgave uit 1991 als deze nieuwkomer geeft in het boekje de namen van de medewerkende musici, en het zal niemand verbazen dat er slechts vier namen op beide lijsten voorkomen. Daaruit mag al meteen worden geconcludeerd dat de klank van het orkest ook flink is veranderd, en dat blijkt al luisterend ook het geval. Lev Markiz had een voorkeur voor een gebronsde strijkersklank, met een Russisch patina en een gulle streek. Bij Candida Thompson krijgt de zon uit Tsjaikovski's geliefde Italië ook een kans en wordt er op een moderne manier met vibrato omgegaan (het derde deel begint heel mysterieus zonder vibrato). En zonder de musici uit 1991 te kort te willen doen, er is intussen toch nog aan virtuositeit gewonnen. Dit is Tsjaikovski voor de eenentwintigste eeuw.

Amsterdam Sinfonietta heeft een reputatie op te houden door het spelen van strijkkwartetten in groepsverband. Een traditie die begon toen Markiz de strijkkwartetten van Sjostakovitsj als kamersymfonieën in eigen bewerkingen op het repertoire zette. Candida Thompson heeft die traditie voortgezet, en de lijst is in de loop van enige decennia uitgegroeid tot een respectabele omvang, van Beethoven tot Verdi. Voor de meest recente titels is Marijn van Prooijen verantwoordelijk, contrabassist en veel meer dan 'arrangeur'. Hier heeft hij zich ontfermd over het lelijke eendje van Anton Arenski (1861-1906), een strijkkwartet met de onwaarschijnlijke bezetting van viool, altviool en twee celli. Zoiets vraagt om maatregelen, en dus maakte Arenski zelf een bewerking voor strijkorkest van het tweede deel, een thema en variaties op een thema van Tsjaikovski, dat hij liet publiceren als opus 35a. Marijn van Prooijen heeft daaraan de beide hoekdelen toegevoegd, en daarmee een werk voor strijkorkest geschapen dat werkelijk iets toevoegt. In de openingsmaten, een vierstemmig koraal, vervangt hij viool en altviool door twee cello's, waardoor een adembenemend mooie sonoriteit ontstaat die de toon zet voor het vervolg en heel mooi weer terug komt aan het begin van het derde deel. Voeg daaraan toe de extatische finale met muziek die operaliefhebbers kennen uit de Kroningsscene uit Boris Godoenov van Moesorgski, en het is duidelijk dat de uitdrukking 'bigger is better' hier helemaal op zijn plaats is. Misschien wel de mooiste aanwinst in het rijtje Kamersymfonieën, met een eervolle vermelding voor Marijn van Prooijen.

De opnamen van beide werken sloten destijds aan op de concerttournees die Sinfonietta in de herfst van 2014 (Tsjaikovski) en 2015 (Arenski) ondernam. Het spreekt dus vanzelf dat de uitvoeringen tot in de puntjes verzorgd zijn. De concerten waren een genot, en het beluisteren van deze roept dat gevoel alleen maar in herinnering. Schitterend opgenomen in die heerlijke Stadsgehoorzaal van Leiden, geschapen voor dit repertoire.


index

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links