CD-recensie

 

© Siebe Riedstra, juli 2022

Alkan: 12 Pièces dans le style religieux op. 72 - Étude uit de Encyclopédie du Pianiste Compositeur - Étude Alla-Barbaro

Mark Viner (piano)
Piano Classics PCL10197 • 61' •
Opname: jan. 2019, nov. 2021 (Études), Westvestkerk, Schiedam

   

Charles-Valentin Alkan (1813-1888) is een vrijwel exacte tijdgenoot van Franz Liszt en werd door tijdgenoten als diens grote rivaal gezien. De eerste helft van zijn leven bracht hij door als rondreizend en uiterst succesvol pianovirtuoos. In 1848 werd hij gepasseerd voor een positie als pianodocent aan het Parijse Conservatoire en in 1849 overleed zijn goede vriend Chopin. Redenen genoeg om zich terug te trekken uit het concertleven en de resterende tijd van zijn bestaan door te brengen met componeren en filosoferen. Hij werd geboren als Charles-Valentin Morhange, als oudste van vijf kinderen van Alkan Morhange. Zijn vader was muziekleraar in de Marais, de joodse wijk van Parijs. Zowel Charles-Valentin als zijn broers kozen de voornaam van vader Morhange als hun nieuwe familienaam. Zijn joodse afkomst inspireerde hem tot diepgaande studies en vertalingen van de Talmoed en de bijbel.

Veertig jaar lang, en afgeschermd voor ongewenste bezoekers door een trouwe huisknecht voorzag Alkan in zijn levensonderhoud door pianoles te geven aan gefortuneerde demoiselles. Van de enorme omwentelingen die Liszt en Wagner in het negentiende-eeuwse componeren teweegbrachten moest Alkan (net als Verdi) niets hebben - in zijn componeren is hij de regelrechte opvolger van Beethoven. Alkan schiep een groot oeuvre voor de piano, en heeft zichzelf daarmee forse beperkingen opgelegd: de moeilijkheidsgraad is schier onoverwinnelijk, de lengte is nauwelijks te overbruggen en de kwaliteit ervan is lastig in te schatten. Bovendien stond publieke erkenning in het Parijs van zijn tijd alleen open voor operacomponisten.

Mark Viner (1989) is de jongste in de rij van pianisten die zich voor het oeuvre van Alkan inspannen. De Britse pianist Ronald Smith (1922-2004) zette de deur in de jaren zestig al op een kier met opnamen voor EMI en een biografie. De Fransman Marc-André Hamelin duwde hem verder open met een aantal cd's voor het label Hyperion. Zo'n tien jaar geleden presenteerde het label Piano Classics - een sublabel van Brilliant Classics - de Italiaan Vincenzo Maltempo, en in 2017 kwam op Brilliant een Alkan Edition uit met maar liefst dertien cd's. Mark Viner was eerder op Piano Classics te horen in hooggeprezen uitvoeringen van de Douze Études opus 35, de 25 Préludes opus 31, de Grande Sonate opus 33 en de Symfonie opus 39.

Viner presenteert op deze uitgave een cyclus met de wonderlijke titel 11 Pièces dans le style religieux et 1 transcription du Messie de Haendel, opus 72. Die verscheen in 1867 in het kielzog van twee soortgelijke bundels: 13 Prières opus 64 (1865) en 11 Grands Préludes et 1 transcription du Messie de Haendel opus 66 (1867), beide bedoeld voor de pedaalvleugel. De style religieux is een weids begrip dat door Alkan al even weids wordt geïnterpreteerd, en bovendien bestemd werd voor orgel, harmonium of piano naar keuze. Mark Viner schrijft in de toelichting dat het hier om de discografische première van de pianoversie gaat. Het apart benoemde twaalfde deel is een transcriptie van de Pastorale uit The Messiah van Haendel.

Mark Viner heeft twee losse études aan opus 72 toegevoegd, waarvan de tweede, met de titel Etude Alla-Barbara, een vondst is van pianist Marc-André Hamelin, die een kopie van dit werk ontdekte in de nalatenschap van pianist Raymond Lewenthal (1923-1988). Een korte étude van krap drie minuten, die vooral intrigeert door zijn titel en het voor Alkan nogal gewaagde muzikale taalgebruik.

Alkan studeerde aan het Parijse conservatorium bij Pierre Zimmerman (1785-1853), die daar van 1816 tot 1848 doceerde. In 1840 publiceerde Zimmerman een driedelige lesmethode, getiteld Encyclopédie du Pianiste Compositeur. Daarin nam hij als studiemateriaal études op van onder meer zichzelf, Czerny en Alkan. Die laatste beleeft hier zijn discografische première, en dat is een pracht van een verrassing voor iedereen die de piano bespeelt op het hoogste niveau. Een krap vier minuten durend perpetuum mobile waarin de beide handen in een hoog tempo volle akkoorden als geweervuur afschieten. Ik durf te voorspellen dat dit werk binnen enige jaren tot het pantheon der geliefde toegiften zal doordringen.

Mark Viner heeft zich in korte tijd bewezen als een opmerkelijke pianovirtuoos met een al even opmerkelijke repertoirekeuze. Hij speelt deze werken op een naar het schijnt niet te overtreffen wijze en heeft voor een toelichting gezorgd die op een al even hoog niveau staat. De opname in de Westvestkerk werd geproduceerd door Pieter van Winkel, chef van het label Piano Classics, de registratie was in handen van diens vaste technicus, Peter Arts. Schitterend!


index

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links