CD-recensie
© Paul Korenhof, augustus 2011
 |
Tsjaikovski: De tovenares
Rimma Gloesjkova (Nina, bijgenaamd Koema), Oleg Klenov (Vorst Nikita Koerlatjev), Ljoedmila Simonova (Vorstin Jevpraxia Romanova), Lev Koesnetzov (Prins Joeri), Jevgeni Vladimirov (Mamirov), Nina Derbina (Nenila), Boris Dobrin (Ivan Zjoeran) e.a., Radio Symfonieorkest en Radiokoor Moskou o.l.v. Gennadi Provatorov
Melodia MEL CD 10 01811 (3 cd's)
Een onbegrijpelijke lacune in de Tsjaikovski-discografie vormt nog altijd zijn Tovenares, waarvan het Russische staatslabel Melodia in de jaren zeventig van de vorige eeuw de meest recente opname maakte, die EMI hier in 1977 in een lp-versie op de markt bracht. Hoewel onder anderen Valeri Gergjev zich meer dan eens om het werk bekommerd heeft, leidde dat nooit tot een nieuwe registratie en deze digitalisering van die oude Melodia-versie is bij mijn weten zelfs een cd-première, in ieder geval waar het de 'officiële' labels betreft.
Toegegeven, zowel het toneelstuk De tovenares uit 1884 van Ippoliet Sjpazjinski als de opera van Tsjaikovski, op een libretto van de auteur behoort tot het soort melodrama dat nu hooguit nog populair is in de vorm van een sprookje. Verhalen over vorsten die verliefd worden op herbergiersters die vervolgens op last van de echtgenote van hun minnaar vermoord worden, bezitten nog een zeker realisme, en zelfs nog de toevoeging van een vorstenzoon die eveneens op het meisje verliefd wordt en daarom door zijn vader vermoord wordt.
Zolang het drama zich toespitst op die 'vierhoek' is het ook zeker niet minder geloofwaardig dan andere opera's uit die periode, maar de introductie van een heuse tovenaar met toverdrankjes in het vierde bedrijf buigt het verhaal om in de richting van een melodramatisch sprookje en ondermijnt de dramatische geloofwaardigheid.
Dat alles neemt niet weg dat we hier te maken hebben met een opera uit 1887, geschreven door een componist die op het hoogtepunt van zijn carrière stond en ook heel goed wist wat hij deed. Tsjaikovski zelf was ook heel wat positiever over dit werk dan zijn critici en ook wie moeite heeft met de dramaturgie, moet moeten toegeven dat we hier te maken hebben met een de partituur op een hoog muzikaal niveau met vooral in de eerste drie bedrijven een sterke muzikale sfeer- en karaktertekening.
De uitvoering door het ensemble van Radio Moskou onder leiding van Gennadi Provatorov is daarmee een welkome aanvulling van de cd-catalogus, te meer gezien een artistiek niveau dat meer dan acceptabel is. Koor en orkest klinken wat vlak, maar geven onder Progatorov een warmbloedige lezing van de partituur, terwijl de bezetting ondanks het gebrek aan grote namen bijzonder overtuigend is. Dat geldt vooral voor de tenor Oleg Klenov als Vorst Nikita, de meest driedimensionale figuur in dit drama.
De overige rollen missen iets van het warme en meeslepende dat deze opera toch moet hebben, een effect dat helaas versterkt wordt door een digitalisering die vooral de strijkers en de stemmen een fractie dunner en scherper laat klinken dan de oude lp-versie. De presentatie is helaas heel sober met een cd-boekje van tien pagina's waarvan slechts de helft bestaat uit een - slecht vertaalde - Engelse toelichting.