CD-recensie

 

© Paul Korenhof, december 2018

 

Rossini: Maometto Secondo
Mirco Palazzi (Maometto II), Mert Süngü (Paolo Erisso), Elisa Balbo (Anna Erisso), Victoria Yarovaya (Calbo), Patrick Kabongo Mubenga (Condulmiero, Selimo)
Camerata Bach Choir, Poznan
Virtuosi Brunensis
Dirigent: Antonino Fogliani
Naxos 8.660444-46 (3 cd's)
Opname: Bad Wildbad, juli 2017

   

Maometto Secondo, een opera die zich afspeelt rond 1470 tijdens de Venetiaans-Turkse oorlog en is gebaseerd op een vrijwel gelijktijdig geschreven drama van Cesare Della Valle, behoort tot de hoogtepunten in het oeuvre van Rossini. Een superieure, nergens puur op virtuositeit gerichte belcantostijl staat geheel in dienst van personages met een sterke karaktertekening, terwijl de muzikale structuur zonder meer revolutionair is. Het absolute hoogtepunt - en een hoogtepunt in heel Rossini's oeuvre - is het eerste bedrijf met een bijna dertig minuten durende 'terzettone' dat naadloos overgaat in een koor met de opkomstaria van Maometto.

Ook daarna verliest Rossini geen moment zijn greep op de materie en dat levert drie uur fascinerend muziekdrama op, in de eerste versie zelfs nog zonder ouverture. De bekroning volgt met een bijna twintig minuten durende slotscène voor Anna, dochter van de gouverneur van de belegerde Venetiaanse kolonie Negroponte. Natuurlijk zijn Anna en Maometto hier het tragische liefdespaar, maar dat is dan ook het enige echte cliché en het is onbegrijpelijk dat Rossini zelfs op de site van DNO wordt weggezet als een conservatieve componist die nog met één been in de 18de eeuw stond. Het tekent een operagezelschap waar de belangstelling voor en de kennis van het Italiaanse bel canto de afgelopen decennia op een wel heel laag pitje stond.

De Ottomaanse veroveraar van Constantinopel Mehmed II (1432-1481) wordt hier afgeschilderd als het prototype van de nobele en humane 'heiden' waar het Europese theater na het afgeslagen beleg van Wenen in 1683 zo verzot op raakte. Die overwinning op de islam door de Heilige Liga onder leiding van de Poolse koning Jan Sobieski heeft ons niet alleen de croissant opgeleverd (die in rechtgetrokken vorm inmiddels zelfs de Nederlandse supermarkten heeft veroverd), maar ook een hele reeks opera's en andere theaterwerken waarin de Aziatische agressor - na afwending van de mohammedaanse dreiging - meestal opmerkelijk menselijke en vooral 'westerse' trekjes kreeg.

Van die 'Turken-opera's, waartoe ook Mozart's Die Entführung aus dem Serail behoort, is Rossini's Maometto een van de geslaagdste, ook doordat libettist Della Vale de Turkse vorst zo driedimensionaal afschilderde, dat uit de partituur een menselijk en geloofwaardig karakter met opmerkelijk weinig clichétrekjes tevoorschijn kon komen. Dat schot voor open doel greep Rossini vervolgens aan voor misschien wel zijn geslaagdste mannenrol en een van de fraaiste basrollen uit het belcantorepertoire.

Met de onlangs in een nieuwe opname van Semiramide gesignaleerde Mirco Palazzi (klik hier) heeft het operatoneel een bas erbij die in stemkwaliteit, flexibiliteit en coloratuurtechniek zelfs Samuel Ramey lijkt te evenaren. Dat het Rossini Festival in Wildbad voor hem Maometto II op het repertoire nam, is begrijpelijk en daarbij koos men gelukkig voor de originele versie uit 1820, eindigend met de zelfmoord van Anna. In een grandioze slotscène doorsteekt zij zichzelf voor Maometto's ogen op de tombe van haar moeder, nadat zij het vorstelijk zegel, dat hij haar als blijk van vertrouwen had gegeven, had doorgespeeld aan haar vader, de Venetiaanse legeraanvoerder. Haar liefde voor haar vaderland was groter dan haar liefde voor Maometto die nu een dubbele nederlaag lijdt: hij verliest zowel zijn geliefde Anna als de Venetiaanse kolonie Negroponte.

Maakt Palazzi hier zijn recent verworven faam waar met een vertolking die ook in grote operahuizen op haar plaats zou zijn, dat kan niet gezegd worden van de met veel pr omgeven Italiaanse sopraan Elisa Balbo. (Hoewel het vocale niveau in grote theaters momenteel ook te wensen overlaat, zoals onlangs bleek bij een zeer middelmatige Mefistofele uit de Met!) Hoe Balbo's stem in het theater klinkt, moet ik nog ervaren, maar naar wat ik hier hoor, is zij in sommige laatromantische en veristische rollen zonder meer op haar plaats, zeker als zij haar stem zodanig onder controle krijgt, dat haar timbre niet scheller wordt naarmate haar volume toeneemt. Rossini's bel canto vraagt echter om verfijning en precisie, om een genuanceerde frasering en om de gave om in de stemkleur een karakter te suggereren. Op al die punten schiet Balbo hier helaas nog te kort.

Beter toegerust voor Rossini's vocale eisen is Victoria Yarovaya in de travestierol van Calbo, de echtgenoot die Erisso voor zijn dochter had uitgekozen en die Anna uiteindelijk uit patriottistische overwegingen ook accepteert. Hoogte en midden zijn in haar mezzosopraan goed vertegenwoordigd en de meer virtuoze aspecten leveren weinig problemen op, al konden de fiorituren wat scherper afgewerkt zijn, maar in de laagte verliest haar stem aan klank. De tenor Mert Süngü levert een goede bijdrage in de ondankbare rol van Anna's vader, terwijl Patrick Kabongo Mubenga in twee kleinere rollen de indruk wekt dat hij tot meer in staat is dan wij hier horen. Antonio Fogliani en de Virtuosi Brunensis zorgen bij dat alles voor een degelijke orkestrale ondergrond die soms echter wel wat puntiger had mogen klinken.

De live-opname laat een en ander aan toneelgeluiden horen, maar bezit voldoende theatersfeer om die acceptabel te maken. De balans is echter niet ideaal. Regelmatig lijkt het of het orkest achter de zangers zit, terwijl het aandeel van het koor meer dan eens in het totaal verloren gaat. Gezien de kwaliteit van de koorbijdragen levert dat geen groot gemis op, maar de muzikale balans wordt er wel door verstoord. Verder zijn in een dun cd-boekje erg veel lettertjes op erg weinig bladzijden samengepropt. Jammer. Bij zo'n opera had op zijn minst een voor iedereen goed leesbare synopsis moeten zitten. Met één velletje papier meer had dat makkelijk gekund.


index

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links