CD-recensie

 

© Paul Korenhof, december 2022

Pfitzner: Das Christelflein

Helen Donath (Das Elflein), Janet Perry (Das Christkindchen), Alexander Malta (Der Tannengreis), Nikolaus Hillebrand (Knecht Ruprecht), Paul Hansen (Herr von Grumpach), Claes H. Ahnsjö (Frieder), Raimund Grumbach (Franz), Ferry Gruber (Jochen)
Koor van de Bayerische Rundfunk
Münchner Rundfunkorchester
Dirigent: Kurt Eichhorn
Verbindende teksten en verteller: Alois Fink
Orfeo C230082 (2 cd's)
Opname: 30 november 1977

 

Op de drempel van Kerstmis een echte kerstopera over een doodziek meisje dat door een wonder blijft leven en een kerstelfje dat in haar plaats naar de hemel mag. Een suikerzoet gegeven voor kinderen, maar Pfitzner's muziek heeft een volwassen niveau en daar ligt het probleem. Anders dan Humperdinck's Hänsel und Gretel , dat als opera ook aan volwassenen een aangename tijdspassering biedt, is Das Christelflein dermate ondramatisch e n kinderlijk, dat het werk echt alleen muzikaal interessant is.

Oorspronkelijk was Pfitzner trouwens helemaal niet van plan het toneelstuk van Ilse von Stach tot opera om te werken en in dit geval is er een parallel met Humperdinck's Königskinder . Ook bij Das Christelflein was in het begin (1906) alleen sprake van toneelmuziek en besliste de componist pas enkele jaren later de reeds geschreven fragmenten te gebruiken voor een Spieloper die in 1917 in Dresden in première ging.

Het toneelstuk werd echter al snel onpruimbaar, tenzij misschien voor kleine kinderen, en de opera ondervond nog meer problemen. Niet alleen sprak het als theaterwerk minder aan dan Humperdinck in Hänsel und Gretel , maar ook was Pfitzner er niet in geslaagd muziek voor jonge oren in zijn partituur te verwerken. Maar het is wel knappe muziek, sterk wagneriaans, kleurrijk geïnstrumenteerd en met uitmuntend zingbare vocale partijen, en daarmee verdient het werk dat af en toe gepoogd wordt het uit te voeren op een manier die het gegeven een beetje acceptabel maakt.

Deze nu 45 jaar oude opname van de Bayerische Rundfunk is daar wonderwel in geslaagd dankzij de verbindende teksten van Alois Fink die het verhaaltje door een bijna zakelijke woordkeuze en een onsentimentele voordracht redelijk naar een volwassen niveau weet te tillen. Daarbij laat hij zijn teksten en Pfitzners duidelijk voor een Spieloper geschreven muziek naadloos in elkaar overgaan, wat resulteert in een eenheid van (kerst)sfeer die ik eerlijk gezegd niet had verwacht. Een muzikaal uitstekende opname met ingekorte dialogen onder Ernst Märzendorfer heb ik nooit probleemloos kunnen uitzitten, maar met deze uitgave had ik tot mijn verrassing geen enkele moeite.

Een belangrijk element daarbij vormde overigens het solistenteam met als Christelflein Helen Donath, een van de mooiste sopraanstemmen die ik ooit gehoord heb. Als een Amerikaans-Duitse Mirella Freni boeit en ontroert zij in alles wat zij doet, en met haar zilveren timbre en parelende coloratuurtjes is zij het kerstelfje ten voeten uit. Fraai is daarbij het contrast met het nog iets helderder en kernachtiger timbre van Janet Perry als het Christkindchen en de pikzwarte bas van Alexander Malta als een brommerige oude denneboom.

Aan de 'menselijke' kant vinden we andere bekende namen uit de Duitse operawereld van een halve eeuw geleden. Zo horen we de lyrische tenor Claes H. Ahnsjö, lange tijd een van de steunpilaren onder het Münchner ensemble, als de goddeloze maar sympathieke Frieder en de markante, heldere bas Nikolaus Hillebrand als Ruprecht. Twee dienaren worden gezongen door de karakterbas Raimund Grumbach en de speeltenor' Ferry Gruber, bekend uit talloze opnamen van operettes, maar de bariton Paul Hansen is mij onbekend. De enige Paul Hansen die ik ken, is een Deense tenor die inderdaad regelmatig in München zong, maar die is in 1967 op 81-jarige leeftijd overleden.

De klank van beide cd's is zo goed als we mogen verwachten van professionele radio-opnamen uit die jaren (en te prefereren boven menige latere digitale opname). Beide cd's gaan vergezeld van een bescheiden boekje met een tweetalige toelichting en een synopsis, maar zonder de zangteksten, en met alleen een 'biografie' van orkest en dirigent.


index

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links