Mahler: Das Lied von der Erde.

Christianne Stotijn (mezzosopraan), Donald Litaker (tenor), Gelders Orkest o.l.v.Martin Sieghart.

Exton HGO 0702 (cd/sacd) (opname december 2006).

---

Martin Sieghart dirigeert het Gelders Orkest (foto: Bokkie Vink)

Het is lang geleden dat ik het Gelders Orkest live heb meegemaakt, maar blijkbaar heb ik daarmee wel iets gemist, zeker sinds de komst van Martin Sieghart. Als ik de kranten mag geloven, houdt deze dirigent het binnenkort echter voor gezien en ik kan hem geen ongelijk geven. Met iedere nieuwe bezuinigingsronde wordt het Nederlandse culturele leven een stukje verder de grond in geboord en ik erger me dan ook dood aan die Hollandse hypocrisie om in daarna lyrisch te roepen hoe goed wel gaat na de vorige bezuinigingsronde. Men leze de berichtgeving van de omroeporkesten. Je krijgt de indruk dat na de vorige bezuinigingsronde zo ongeveer de hemel op aarde bereikt is en niemand, maar dan ook niemand heeft het lef te zeggen dat het nu misschien wel goed gaat, maar dat het zonder de vorige bezuinigingsronde misschien wel veel beter zou zijn gegaan. Kortom: dat Sieghart opstapt, kan ik me levendig voorstellen en eigenlijk zouden alle dirigenten hetzelfde moeten doen. Allemaal tegelijk, en met een duidelijke uitspraak richting Den Haag dat er geen cultuur mogelijk is als de politiek eerst constant nivellering nastreeft en vervolgens de weg inslaat van de privatisering en de vrije markt, ook als iedereen op zijn klompen aanvoelt dat cultuur op de vrije markt heel snel onder de voet gelopen wordt door het korte-termijndenken en de flirt met de grote massa. Je trekt nu eenmaal met Goede Tijden Slechte Tijden en stupide spelletjes meer publiek dan met King Lear...

Ondertussen danken we aan Sieghart een heel opmerkelijke opname van Das Lied von der Erde, gemaakt naar aanleiding van een serie 'kerstconcerten'  in december 2006 - want kersttijd is per definitie Mahler-tijd in ons kikkerlandje. Het Gelders Orkest laat zich daarbij van zijn beste zijde zien, gesteund door een opvallend 'lichte' benadering door Sieghart. In de laatromantiek voelt deze Oostenrijkse dirigent zich helemaal thuis, maar het is een opmerkelijk 'moderne' laatromantiek, zonder de constante zindering van het KCO of de Wiener Philharmoniker, en al helemaal zonder de accentueringen van dirigenten als Klemperer. Sieghart benadert Das Lied von der Erde meer als een echte liedcyclus dan als Mahlers 'Tiende symfonie' - en waarom ook niet? Het ís tenslotte een liedcyclus! Dat betekent dus ook dat het orkest een muzikale schildering moet geven bij de zes door Mahler gekozen gedichten, en dat doet het Gelders ensemble op meer dan voortreffelijke wijze.

De naam Klemperer schoot niet zomaar in mijn gedachten. Ik moest aan hem denken tijdens de drie soli van Donald Litaker, een mooi jeugdig klinkende ' heldische'  tenor met een duidelijke hang in de richting van het muziekdrama, zo'n beetje een mengeling van de jonge James King met Fritz Wunderlich, maar zonder de kunst van vooral de laatste om klinkers en lettergrepen te 'kleuren'  naargelang hun betekenis. Ik ben alleen bang dat we dit Litaker niet eens kwalijk mogen nemen. Het is een euvel waaronder een groot deel van de huidige zangersgeneratie gebukt gaat, gewoon omdat we een schrijnend gebrek hebben aan dirigenten die weten hoe zij met jonge zangers moeten omgaan. We leven nu eenmaal in een tijd van ' invliegen-zingen-wegwezen' en dat wreekt zich!

Hoe het wel kan, horen we aan de mezzosopraan Christianne Stotijn, maar zij had dan ook al het geluk van de wereld. Niet alleen werd zij geboren in een familie van musici, maar zij heeft ook van jongs af aan een grote interesse ontwikkeld voor zowel het woord als het (muziek)drama. Daarbij heeft zij in ieder geval in ons land het grote voordeel dat door dat alles - plus een grote maar ook innemende persoonlijkheid - serieuze aandacht krijgt van de dirigenten met wie zij werkt. Talent is van wezenlijk belang, maar het moet ook gekoesterd worden, en in haar geval gebeurt dat zowel door haarzelf als door diverse mensen met wie zij regelmatig samenwerkt. Het resultaat is een uitgebalanceerde vertolking die zich nu al kan meten met die van menige grote voorgangster. Haar aandacht voor tekstnuances, die zij bovendien verstaanbaar realiseert, is exemplarisch en ook constateerde ik tot mijn vreugde dat zij haar vibrato hier beter onder controle had dan toen ik haar in diezelfde periode in de zaal liederen van Mahler hoorde zingen. Wat niet wegneemt dat zij toch moet uitkijken hoeveel hooi zij op haar vork neemt.

De opname, gemaakt in Musis Sacrum, komt in traditioneel stereo heel fraai over. Bij het afspelen in surround-modus wordt echter hoorbaar dat de ruimtelijkheid van de Arnhemse zaal aan de klank enige beperkingen oplegt.