CD-recensie
© Kees de Leeuw, januari 2010
 |
Widor: Symfonie op. 42 (bis) (voor orgel en orkest) - Sinfonia sacra op. 81 (voor orgel en orkest).
Christian Schmitt (Jann-Orgel Konzerthalle Bamberg), Bamberg Symfonie Orkest, Bayerische Staatsphilharmonie o.l.v. Stefan Solyom.
CPO 777 443-2 • 53' • (sacd)
Hoewel het orgel niet zo erg in trek is bij het gros van de klassieke muziekliefhebbers worden zelfs in de meeste nieuwe concertzalen toch nog altijd orgels geïnstalleerd. De laatste jaren werden bovendien zowel de instrumenten in De Doelen als in het Concertgebouw gerenoveerd. De mooie instrumenten ten spijt zijn concerten voor orgel en orkest maar sporadisch te horen in de concertzaal.
Het concert voor orgel en orkest kwam in de barok tot bloei. Naast de bekende orgelconcerten van Händel werden van onder meer Thomas Arne, Michel Corrette, John Stanley en Carl Philippe Emanuel Bach concerten overgeleverd. Ook Haydn en Mozart (kerksonates) leverden hun bijdrage aan het genre. In de negentiende eeuw was het orgel zover ontwikkeld en bood het zoveel mogelijkheden, dat César Franck zijn orgel durfde te vergelijken met een orkest. Dit weerhield componisten als Guilmant en Widor er niet van om concerten voor het symfonische orgel en orkest te schrijven.
 |
|
| Charles-Marie Widor op het orgel van de Parijse Saint-Sulphice (ca. 1900) |
Charles-Marie Widor (1844-1937) schreef tien symfonieën voor orgel solo. Drie delen uit twee daarvan vormden de basis voor de Symfonie op. 42. In het rustige middendeel is het een dialoog tussen strijkers en orgel. De beide hoekdelen zijn tamelijk fulminant, hetgeen indachtig de wijsheid van Franck niet vreemd is want 2 ‘orkesten’ is natuurlijk wel erg veel van het goede. Maar de compositie werd dan ook geschreven voor de inwijding van het orgel in de grote concertzaal van het paleis van Trocadéro in Parijs met zo’n vijfduizend plaatsen. En zowel orkest als organist doen hun uiterste best om de muziek toch transparant te doen klinken en maken niet de fout om alleen maar het imponerende overweldigende karakter te benadrukken. En zo wordt Widors compositie recht gedaan.
Het andere werk, de Sinfonia sacra, is veel rustiger, met een relatief bescheiden rol voor het orgel. Het is een overwegend meditatief stuk over de duistere wereld met alle ellende, waarbij het hemelse Licht gepersonifieerd lijkt te worden door het orgel, aldus Albert Schweitzer. Hij schreef dit in zijn programmatoelichting bij de première van het concert, bij de ingebruikname van het orgel in het “Sängerhaus” in het toen Duitse Straatsburg.
Allebei, hoe verschillend van karakter ook, zijn het prachtige composities waaruit blijkt dat Widor veelzijdiger was dan zijn langdurige loopbaan als organist in de St-Sulpice in Parijs wellicht doet vermoeden.
Het fraaie Jann-orgel uit 1993 in de concertzaal van Bamberg is uitstekend geschikt voor deze muziek. Bovendien is het orgel zo opgesteld dat er een prima balans is met het orkest. Een betere vertolker dan de nog jonge organist Christian Schmitt is nauwelijks te vinden. Ook beide orkesten onder de weinig bekende Zweedse dirigent Solyom zijn uitstekend. Gekoppeld aan een zeer geslaagde sacd-opname is dit een prachtige cd die de reputatie van het label CPO geheel bevestigt.