CD-recensie

© Kees de Leeuw, augustus 2022

Tobias Haunhorst (1993) studeerde in Duitsland en in Londen. Naar eigen zeggen werd hij vooral beïnvloed door zijn docenten Josef Anton Scherrer (Keulen), Arnulf von Armin (Frankfurt am Main) en Ian Fountain (Londen). Hiernaast is zijn artistieke ontwikkeling aanzienlijk bepaald door de dirigent Salvador Mass Conde en Karl Grunick, maar ook door Grootmeester Aikido. De Japanse krijgskunst Aikido heeft een filosofische inslag en is aan het begin van de twintigste eeuw ontwikkeld. Zoals vaker in het Japans hebben woorden diverse betekenissen, waarbij de omschrijving "de weg van de harmonieuze geest" prima bij Haunhorst past. Wanneer je diens website bekijkt, zie je een gezicht dat is samengesteld uit twee delen, de ene helft dat van de pianist en de andere helft van de wijsgeer Socrates.

Haunhorst is dus filosofisch ingesteld, zoals ook blijkt uit het gedegen interview door Susanne Schulte in het cd-boekje. De pianist vergelijkt muziekstukken met mensen omdat ze allebei een eigen persoonlijkheid hebben. Ze begeleiden hem tijdens zijn leven als goede vrienden waarbij hij ook telkens weer nieuwe facetten ontdekt. De cd bevat, aldus de pianist, drie emotionele transformaties die een deel uit een levenscyclus verbeelden.

De Wander-fantasie ziet hij als een ontwaken, een zoektocht naar nieuwe idealen en andere samenlevingsvormen. Uiteindelijk wordt dat bereikt na de intense beleving van diep verdriet en grote vreugde. Het Wanderer-thema komt uit Schuberts gelijknamige lied (D 489) en heeft de fantasie ook een politieke dimensie, humanistische en democratische idealen, meent Haunhorst.

In de (enige) Pianosonate van Liszt hoort hij de Faust-legende met twee thema's die Faust en Mefistofeles verbeelden. Waarbij Faust prangende vragen stelt, zoals: wat is de zin van het bestaan en waarom zijn wij hier? Anderen zien in dit dualisme de strijd tussen God en de duivel, het paradijsverhaal uit de Bijbel of anders een verwijzing naar een innerlijke strijd bij Liszt. Haunhorst herkent zichzelf, ook hij worstelt met de levensvragen die Faust stelt.

De Tweede pianosonate van Stefan Heucke (1959) is mede geïnspireerd op de andere composities op deze cd. Het koraal Nun danket alle Gott van Bach geldt als basis en het B-A-C-H thema benadrukt de brede oriëntatie van Heucke. Ik ben het eens met Haunhorst die zegt dat Heucke de samenhang tussen hedendaagse muziek en componisten uit het verleden goed weet weer te geven, waardoor de sonate goed toegankelijk is. Het scherzo doet denken aan de verschijning van Mefistofeles in de fuga van Liszt. Als tegenwicht komt het koraal van Bach komt telkens terug.

Heucke gebruikt soms hoogliggende akkoorden. Opmerkelijk is dat deze helle, ja bijna verblindende muziek 'herkend' werd door personen die een bijna-dood ervaring beleefden. Ik vermoed dat Haunhorst mede hierdoor van mening is dat Heucke als het ware terugblikt op het aardse bestaan vanuit een andere wereld, een soort hemels perspectief. De aardse gerichtheid van Schubert en het andere perspectief van Heucke vullen elkaar aldus aan, zoals feitelijk alles met elkaar verbonden is.

Het zijn drie composities die qua vorm en inhoud bij elkaar passen. Haunhorst benadrukt dat waarschijnlijk elk mens de kanten van én Faust én Mefistofeles heeft. Volgens hem kan de mens zich spiegelen in de muziek. Het heeft hem verder gebracht en hij hoopt met zijn vertolkingen andere mensen iets wezenlijks te kunnen vertellen. Dat is ook goed voor zijn eigen ontwikkeling, want de pianist komt zo verder in het vinden van antwoorden op vele levensvragen. Tegelijkertijd roept de muziek soms nieuwe vragen op en biedt niet altijd pasklare antwoorden.

Het zal duidelijk zijn, Tobias Haunhorst is een diepe denker maar tevens een virtuoos pianist die elke noot inhoud geeft en veel fraaie klankkleuren ontwikkelt. Zijn spel is bezonken en niet op uiterlijk vertoon gericht. Hij kiest hiermee niet voor de gemakkelijkste maar voor hem de enige bevredigende weg. Hopelijk zijn en blijven er genoeg luisteraars die deze diepgang kunnen waarderen en niet voor de oppervlakkigheid buigen die we naar mijn mening steeds meer in de klassieke muziek tegenkomen.
Over de opname en het informatieve cd-boekje kan ik kort zijn: prima.

index