CD-recensie

© Kees de Leeuw, februari 2018

Toen ik mij ruim dertig jaar geleden begon te interesseren voor klassieke muziek, vooral in barokmuziek, legde ik een namenlijst aan met componisten om vervolgens in cd-catalogi te grasduinen en cd-winkels af te struinen. De naam van Salvatore Lanzetti (1710-1780) kan ik me niet (meer) herinneren. Blijkbaar waren er toen nog geen of amper cd's aan hem gewijd. Het lijkt erop dat het belang van de in Napels geboren componist destijds nog weinig of niet werd (h)erkend. Zowel uit de muziek als uit het tekstboekje van deze box blijkt dat Lanzetti wel degelijk een belangrijke pion was in de muziekgeschiedenis.

Volgens de tekst blijkt Napels de bakermat van de huidige cello te zijn, daar waar in veel handboeken Bologna wordt genoemd. Ten faveure van Napels spreken het instrument (hetzelfde als de huidige cello), de verticale bespeling ervan en het gebruik van de duim voor de hoogste registers. Belangrijke cellisten waren Rocco Greco, Francesco Supriani en Francesco Alborea (vaak genoemd Il Francischiello). De cello trad uit zijn rol als basso continuo instrument en werd een melodie-instrument waarop de bespeler zijn virtuositeit kon demonstreren.

Salvatore Lanzetti behoorde tot de volgende generatie cellisten uit Napels en men zou kunnen zeggen dat hij als een ambassadeur van zijn instrument de wereld introk. In zijn eigen land werd hij toen al zeer gewaardeerd. Hij was nog geen 20 jaar toen hij, na onder meer te hebben gespeeld met de violist Francesco Maria Veracini (1690 -1768) in Lucca, bij het hof in Turijn in dienst trad. Hij verdiende evenveel als de concertmeester en de maestro di cappella. Lang bleef hij hier niet want hij begon met een reeks van omzwervingen die hem onder meer naar Sicilië en Ferrara, waar hij Vivaldi ontmoette, voerde. Dat was in 1736, een jaar waarin hij ook optrad in Parijs in de Concerts Spirituels, een van de eerste publieke concertseries.
Hij publiceerde in hetzelfde jaar in Amsterdam zijn opus 1, een set van twaalf cellosonates. Enkele jaren later publiceerde hij in Londen opus 2, met zes cellosonates. Het zijn vier sonates die identiek zijn aan die van opus 1, één sonate is afwijkend van het origineel en één sonate was echt nieuw. Op het eerste gezicht lijkt het misschien dat opus 1 niet compleet is in deze cd-set maar de schijn bedreigt. Op de cd staat feitelijk de hele opus 1, aangevuld met de alternatieve sonate en de geheel nieuwe compositie uit opus 2 In deze werken wordt cellist Francesco Galligioni adequaat bijgestaan door het continuo van cellist Giuseppe Barutti en Roberto Loreggian op orgel of klavecimbel.
De componist verbleef tenminste 15 jaar (1739-1754) in Londen waar hij werkte bij Frederick von Braunschweig, prins van Wales. Deze prins was een gepassioneerd en zeer bekwaam cellist en Lanzetti droeg een latere uitgave van zijn opus 1 aan hem op. Van de Italiaan wordt ook nog vermeld dat hij in 1751 optrad in Frankfurt. In 1760 keerde hij terug naar Turijn waar hij vermoedelijk bleef tot zijn dood. Voor 1770 publiceerde hij in Amsterdam de methode Principes ou l'application de violoncelle par tous les tons. Rond 1760 waren 2 sets met 6 cellosonates gepubliceerd. Beiden sets zijn integraal te beluisteren op de cd's. In opus 5 bestaat de bezetting uit cello en viool met continuo. De andere 6 sonates behoren tot een set 6 Solos after an Easy & Elegant Taste waar de cellist wordt ondersteund door een continuo van cello, orgel of klavecimbel en barokgitaar of aartsluit. Soms is er sprake van een opus 6 en opus 7, terwijl opus 3 & 4 niet lijken te bestaan. Zelfs de gezaghebbende Grove muziekencyclopedie geeft onvolledige informatie. Ik wil de verwarring nog niet groter maken met meer misleidende (pseudo)informatie. Met enige terughoudend durf ik echter wel te zeggen dat het hele cello-oeuvre en mogelijk zelfs het hele oeuvre van Lanzetti in deze cd-box terug te horen is.

Ik las in The Cambridge Companion to the Cello (1999) de volgende zin. "As a composer he was very advanced in his thinking; the technical demands of his cello writing, particularly with regard to bowing, are almost on a level with the Venetian violin concertos." Dat lijkt me een hele rake typering, waar ik niets aan wil toevoegen. Waarbij Lanzetti in Francesco Galligioni een uitstekend vertolker heeft en de cellist in het kleine ensemble L'Arte dell'Arco bijna gelijkwaardige partners heeft. De opname is goed maar had mijns inziens wat ruimtelijker gemogen.

index