CD-recensie

© Kees de Leeuw, december 2013

August Klughardt (1845-1902) werd geboren in Köthen, bezocht het gymnasium in Dessau en vervolgde zijn (muziek)opleiding in Dresden. Eerdere muzieklessen had hij gekregen van Eduard Thiele, de hofkapelmeester van Dessau. Nadat Klughardt in 1867 kapelmeester werd in Posen(Poznan) wisselde hij diverse malen van positie alvorens hij in 1882 zijn leraar Thiele in Dessau opvolgde. Een hoogtepunt in deze periode was de volledige uitvoering van de Ring des Nibelungen in 1893. Twintig jaar eerder had Klughardt kennis gemaakt met Richard Wagner. In 1876 behoorde hij tot de bezoekers van de eerste Bayreuther Festspiele. Naast het dirigeren en het propageren van de muziek van Wagner wijdde Klughardt zich aan het componeren.

Het Vioolconcert componeerde hij in 1895. Hoewel het wel geliefd was werd de populariteit ervan overschaduwd door het meer melodieuze en meer toegankelijke celloconcert dat hij betrekkelijk kort voor het vioolconcert componeerde. Het concert verdween snel van het repertoire. Ofschoon Klughardt grote bewondering had voor Wagner en Liszt blijkt hij voor het concert meer geïnspireerd te zijn geweest door Schumann en Mendelssohn Bartholdy. Toch verschilt het vioolconcert van Klughardt flink met dat van laatstgenoemde.
Bij Klughardt is er veel meer sprake van een dialoog tussen solist en orkest en ligt er minder nadruk op de virtuositeit van de solist, hetgeen absoluut niet wil zeggen dat het geen hoge eisen stelt aan de violist. Na een lang en af en toe saai eerste deel, hoewel de fanfare in de openingsmaten veelbelovend klinkt, is er een nogal kort tweede deel waarin de solist meer een eigen stem krijgt. Het derde deel (adagio cantabile) is voor mij het hoogtepunt. De solist heeft een mooie zangerige, lyrische partij en treedt duidelijk op de voorgrond. Ook het vierde deel opent weer vrolijk en orkest en violist raken weer in dialoog met elkaar. Helaas slaat de verveling bij vlagen weer toe omdat de compositie in het laatste, net als in het eerste, deel te statisch is.
Het concert doet mij in bepaalde opzichten denken aan het Vioolconcert van Max Reger uit 1908. Beide concerten zijn interessant maar door de soms geringe muzikale ontwikkeling kost het je als luisteraar meer dan eens moeite om je concentratie vast te houden. Aan de musici ligt het zeker niet. Violiste Mirjam Tschopp, die onder meer bij Herman Krebbers studeerde, heeft een slanke en kleurrijke toon. Helaas, ook zij en haar collega's uit het orkest kunnen de compositie niet mooier maken dan Klughardt haar componeerde.

 De Derde symfonie (1879) was tijdens het leven van de componist een veel uitgevoerde compositie. Bij zijn eerste concert als kapelmeester in Dessau stond het op het programma en daar bleef het niet bij. Ook elders werd de symfonie uitgevoerd, onder meer in Amsterdam, waarschijnlijk onder een tweede dirigent van het Concertgebouworkest, Jacob Martin S. Heuckeroth.
Het eerste deel begint zwierig en doet denken aan Brahms tweede symfonie. Het is overigens onwaarschijnlijk dat Klughardt deze symfonie, die pas eind 1877 in première ging, gehoord had. Het tweede deel doet sterk denken aan het derde deel uit de negende symfonie van Ludwig van Beethoven. Het is feitelijk het enige rustige deel van Klughardts symfonie. Het derde deel mag "mäßig" genoemd worden, het is een vurig en vrolijk deel dat al vooruit wijst naar het afsluitende "muntere" deel. Hierin kijkt Mendelssohn vaak mee over de schouder van Klughardt. Van zijn liefde voor Wagner is weinig te merken in deze derde symfonie, die hij componeerde na zijn opera Iwein waarin wel meer invloed van de meester uit Bayreuth hoorbaar schijnt te zijn.

Klughardt was geen vernieuwer en evenmin bijster origineel. Gelukkig doen het orkest en de soliste hun uiterste best om het werk van de componist zo goed als mogelijk tot zijn recht te doen komen. Voor de nieuwsgierige luisteraar toch weer een mooie uitbreiding van het cd-repertoire.

index