Branco: Symfonie nr. 2 - After a reading of Guerra Junqueiro (Fantasy) - Artificial paradises.

RTÉ National Symphony Orchestra o.l.v.
Álvaro Cassuto.

Naxos 8.572059 • 68' •

 

 

 

---

Het label Naxos is bekend vanwege zijn cd's met minder bekend of zelfs geheel onbekend repertoire. Met een aantal uitgaven wordt nu aandacht besteed aan het symfonisch orkestrepertoire uit Spanje en Portugal. Inderdaad, repertoire dat veronachtzaamd en nogal onbekend is. Gepland zijn onder meer vier cd's met composities van de Portugese componist Luís de Freitas Branco (1890-1955). Branco was, zoals te lezen valt in mijn eerdere recensie (klik hier), een van de pioniers van de symfonie in Portugal. Bijna ongelooflijk dat zijn eerste symfonie in 1924 verscheen. Ruim 10 jaar dus na de dood van de in 1911 overleden Gustav Mahler. Het gebrek aan symfonische traditie in Portugal ten spijt, hinderde Branco niet om 4 symfonieën te schrijven, waarvan de tweede in 1926 of 1927, dus snel na de eerste, volgde. De 2 volgende symfonieën lieten langer op zich wachten en verschenen in de jaren '40 en '50. 

Hoewel hij aanvankelijk in Portugal studeerde, bij Augusto Machado, Tomás Borba, Désiré Pâque en Luigi Mancinelli vervolgde Luís de Freitas Branco zijn studies nadien in het buitenland. Zijn internationale oriëntatie is duidelijk te horen in zijn eerste symfonie. Enkele jaren later bleek hij in de tweede symfonie al duidelijk een eigen stijl te hebben ontwikkeld. In een vierdelig werk van zo'n drie kwartier zijn weliswaar flarden van Franck, misschien wat Debussy en in het derde deel Bruckner waar te nemen, maar het is minder expliciet dan voorheen. Het derde deel is mijns inziens ook in enige mate beïnvloed door composities uit de toen nog jonge Sovjet-Unie, met invloed van Prokofjev en Miaskovski. In het algemeen is het echter een traditioneel getinte romantische symfonie. Een belangrijke rol is weggelegd voor een Gregoriaanse melodie als hoofdthema. Hoewel de componist zelf niet de katholiek traditie volgde, maakte het feit dat zijn oudste zus als non in een Karmelietenklooster in Spanje intrad diepe indruk op hem. De symfonie werd aan haar opgedragen.    

De fantasie After a reading of Guerra Junqueiro is  gebaseerd op diens gedicht De dood van Juan. Opmerkelijk genoeg herinnert de muziek soms aan Don Juan van Richard Strauss, maar nog meer aan zijn Till Eulenspiegels lustige Streiche. Hier is duidelijk een componist aan het werk die zijn eigen weg nog zoekt. Het gaat dan ook om een werk uit 1909, toen Branco nog geen 20 jaar oud was. Toch is het geen pastiche van Richard Strauss, maar een degelijk werk van een talentvolle componist. Een werk dat best eens zou mogen worden uitgevoerd in de concertzaal.

Artificial paradises (1910) is eveneens een jeugdwerk, maar schijnt door veel Portugese musici en muziekwetenschappers te worden beschouwd als het meesterwerk van de componist, aldus het tekstboekje van de cd. In een artikel over de componist in een gezaghebbende muziekencyclopedie vond ik overigens niets hierover. De compositie is geïnspireerd op het autobiografische literaire werk  van Thomas de Quincy, Confessions of an opium eater. Een deel van dit boek werd in het Frans vertaald door Baudelaire in 1860. Ongeveer een eeuw later werd het verhaal verfilmd. De compositie is echter geen weergave van het boek, maar geeft een indruk van de paradijselijke toestanden die schijnbaar door gebruik van opium bereikt kunnen worden. Het is een compositie met een harmonieus karakter, overwegend in een langzaam tempo. Invloed van Debussy en Ravel is onmiskenbaar. Het is naar mijn mening wat slome en lome muziek, misschien goed om bij te ontspannen en weg te dromen. Het meesterwerk van Branco? Ja, in de context van de Portugese muziekgeschiedenis, waar het in 1910 waarschijnlijk het eerste 'eigen' en 'moderne' muziekwerk  was. In het  oeuvre van Branco, waarvan ik nu een beperkt deel ken, lijkt mij het werk van de rijpere componist toch interessanter.  

Het Ierse omroeporkest, het RTÉ National Symphony Orchestra bereikt onder Álvaro Cassuto toch heel goede resultaten. Al met al meer dan genoeg redenen om uit te zien naar de volgende 2 cd's met muziek van Luís de Freitas Branco.