CD-recensie
© Harry-Imre Dijkstra, mei 2021
Julius Röntgen - Piano Music 5 - Music for 2 Pianos Röntgen: Variaties op een thema van César Franck (1903) - Variaties op een thema van Beethoven (1917) Reinecke: Variaties op een thema van J.S. Bach (1849) - Andante en Variaties op. 6 Brahms: Variaties op een thema van Joseph Haydn op. 56b Mark Anderson & Michelle Mares (piano) |
 |
Julius Röntgen (1855-1932) schreef voor pianoduo meer dan de Variaties op een thema van César Franck (een thema uit een van Francks korte orgelwerken) en de Variaties op een thema van Beethoven (het thema uit de finale van zijn Strijkkwartet op. 130) die op dit album te vinden zijn. Het is hopelijk slechts een kwestie van tijd dat ook de andere duowerken opgenomen gaan worden. Nu koos het duo Anderson & Mares voor dit deel slim voor muziek van Röntgen en tijdgenoten. Het perspectief dat hierdoor ontstaat is niet alleen fascinerend, maar het laat ook horen op wat voor niveau we Röntgen mogen schatten.
Van Röntgens Leipziger leraar Carl Reinecke (1824-1910) klinken het Andante en Variaties en de Variaties op een Sarabande van Bach; het album sluit af met de Variaties op een thema van Haydn, een van de bekendste 19de-eeuwse werken voor twee piano's van Röntgens goede vriend Brahms (1833-1897). Toch zijn de stukken van Röntgen de beste van dit geheel! Reinecke maakt met zijn vroege werken weliswaar een verrassende indruk maar helemaal rijp zijn die nog niet. Het werk van Brahms barst daarentegen uit zijn voegen en lijkt niet te passen op twee piano's: de rijkdom aan inventie en het meesterschap in de ontwikkeling, de omvang en uitbundigheid van het geheel deed de componist zelf maar al te goed beseffen dat slechts een orkestratie recht zou doen aan dit werk. De orkestratie kreeg opusnummer 56a, de versie voor twee piano's derhalve 56b.
Röntgens werken echter zijn volstrekt idiomatisch en verlangen niet meer dan een paar goede instrumenten. In een rijke klank gegoten, in een uiterst soepele stijl en met vernuftig gebruik van de mogelijkheden op twee piano's, blinken zijn twee composities uit in het eerst fraai 'omschrijven' van het karakter van het gekozen thema en vervolgens in de originele wijze waarop het thema geleidelijk verdwijnt in de fantasie van de schrijver. In de Franck-variaties worden we meegevoerd in een aanvankelijk kalm parcours dat steeds verder wordt opgejaagd en na een aantal tempo- en toonsoortwisselingen na twaalf variaties en een naspel weer tot rust komt.
De Beethoven-variaties, niet direct zo eenvoudig te doorgronden als de Franck-variaties, krijgen een stevige, meer abstracte aanpak, waarbij zelfs een tweede thema uit Beethovens Kwartet op. 130 nog een rolletje vervult. Die aanpak doet recht aan de manier Beethoven zelf zijn thematische materiaal behandelde.
Het duo Anderson & Mares doet zich positief gelden in een tegelijk pittige als kleurrijke uitvoering en benadrukt daarin terecht de moderniteit van zowel deze variaties als van het strijkkwartet waaruit het thema voortkomt.
Het duidelijk ervaren koppel uitvoerenden buit in het algemeen de kwaliteiten van het gebodene fraai uit. En al speelt het niet altijd volstrekt gelijk en komt de diskant van Piano I een enkele keer vervaarlijk tegen timmerniveau aan, het produceert een weldadige sonoriteit en bovendien overziet het elk werk uitstekend, in de juiste proporties.