CD-recensie

© Gerard van der Leeuw, november 2024

Wedden dat u - als u hem al kent - Forkel alleen kent van zijn Über Johann Sebastian Bachs Leben, Kunst und Kunstwerke uit 1802? De eerste biografie van Bach! Dat hij ook componeerde is veel minder bekend. Op CPO verscheen onlangs een dubbel cd met vier van zijn twaalf aan ons overgeleverde klavierconcerten.

Johann Nikolaus Forkel (1749-1818)

Forkel werd in 1749 geboren in Meeder, een dorp niet ver van Coburg. Hij was de zoon van een schoenmaker. Op 17 jarige leeftijd vertrok hij naar Lüneburg waar hij zong in het koor van het Johanneum. Al als 18 jarige werkte hij in Schwerin als Präfekt. In 1759 werd hij student rechten in Göttingen. Een jaar later werd hij na een überaus wohl ausgefallener Probe seiner Geschick- lichkeit organist aan de Universitätskirche. Hij zou zijn leven lang in Göttingen blijven.

Forkel was een typische doe-het-zelver, die zich zelf de kneepjes van het orgelspel bijbracht en de theoretische geschriften van o.a. Mattheson doorploegde. In 1778 werd hij Universitäts-Musikdirek-tor en leidde in die functie tot 1815 de concerten in de universiteit. Forkel kan gelden als de grondlegger van de historische muziek-wetenschap. Zijn hoofdwerk op dat gebied is zijn onvoltooide Allgemeine Geschichte der Musik.

Forkel was een groot bewonderaar van Bach en correspondeerde met diens zonen Wilhelm Friedemann en Carl Philipp Emanuel. Hij had Carl Philipp graag willen opvolgen in Hamburg, maar solliciteerde vergeefs. Forkel overleed in 1818 en liet een enorme bibliotheek na: 2305 boeken over muziek en 1592 partituren. Zijn bibliotheek bevindt zich momenteel in de Staatsbibliotheek in Berlijn en is van groot belang voor de Bach-wetenschap gebleken. Op cpo speelt pianist Tobias Koch samen met Die Kölner Akademie o.l.v. Michael Alexander Willens vier van zijn klavierconcerten, alle vrij late werken. Het zijn stuk voor stuk mooie, maar niet echt erg opzienbarende werken.

Met een stijl zo ergens tussen tussen laat barok en vroeg klassiek in. Hier en daar is de invloed van Carl Philipp Emanuel Bach duidelijk te bespeuren, maar deze muziek mist diens opwinding en verrassingen ten ene male. Hier is een bedachtzame wetenschapper aan het woord. Maar alleen al vanwege het historisch belang zijn dit cd's die beluisterd dienen te worden. Over de uitvoering kan ik kort zijn: die is prima in orde. Tobias Koch, die hier op een kopie naar een instrument van Anton Walter speelt is een autoriteit op het gebied van historische toetsinstrumenten (luister naar zijn opnamen met werk van Schumann) en ook Willens staat zijn mannetje. Puike opname en een toelichting zoals we die van CPO gewend zijn. Hooguit is de speelduur van beide cd's wat aan de korte kant. Een aanwinst.

index