CD-recensie

 

© Gerard Scheltens, oktober 2014

 

Cras: Strijktrio

Reger: Strijktrio in a, op. 77b

Dohnányi: Serenade voor strijktrio op. 10

Kodály: Intermezzo voor strijktrio

Jacques Thibaud String Trio

Audite 97.534 • 73' •

Opname: februari 2014

   

Wat deze vier componisten samenbrengt, is het strijktrio: de muziekvorm die altijd een ondergeschoven positie heeft gehad naast het strijkkwartet. Na Mozart, Beethoven en Schubert duurde het tot begin 20e eeuw voordat de bezetting viool, altviool, cello weer een beetje opgang maakte. En dan doe je soms verrassende ontdekkingen. Onlangs hoorde ik een ronduit fabuleus werk van Eugène Isaÿe, gespeeld door het (Nederland-Bulgaarse) Trio Isaÿe. Deze cd biedt vier andere fraaie strijktrio's, vertolkt door een ensemble dat een andere grote violist tot patroon koos: het Jacques Thibaud Streichtrio.

Alle vier werken zijn absoluut de moeite waard, zeker als ze zo worden gespeeld als door dit Duits-Nederlandse gezelschap, maar de grootste verrassing is voor mij het strijktrio van Jean Cras (1879-1932). De Bretonse kapitein-ter-zee schreef dit werk tijdens de drie maanden durende proefvaarten van een marinekruiser waarover hij het bevel voerde. Cras was een multitalent. Niet alleen vond hij nuttige navigatie-instrumenten uit, zoals een parallellineaal die zijn naam draagt ("Règle Cras"), maar ook was hij een vakkundig en getalenteerd componist. Hij had een intensieve "crash course" van enkele maanden gevolgd bij de grote liedcomponist Henri Duparc en bleef levenslang met hem bevriend. Cras' meesterwerk is de lyrische opera Polyphème, voltooid in 1918, waarvan in 2003 een opname op het label Timpani verscheen onder leiding van Bramwell Tovey (3C3078). Verder schreef hij vooral kamermuziek en liederen waarvan de meeste tot stand kwamen in zijn kapiteinshut, waar hij altijd een piano had staan. Naast een pianotrio uit een vroegere periode behoort dit strijktrio uit 1926 tot zijn bekendste (of minst onbekende) werken. Het is een persoonlijk, dramatisch werkstuk, technisch veeleisend voor de musici, die voortdurend hun plaats binnen het ensemble lijken te moeten bevechten. Binnen de beproefde vierdelige structuur kiest Cras voor een optimum aan kleuren en contrasten. De stemming wisselt voortdurend en de stijl vormt een soort combinatie van de wereld van Franck en Duparc en met die van Debussy en Ravel. Maar tegelijk horen we dat de zelfverzekerde scheepskapitein bepaald geen amateur was. Op muzikaal gebied hoefde hij zich door niemand iets te laten wijsmaken.

Na het opvallend sterke begin bevat deze cd bijzondere strijktrio's van twee componisten die ondanks de algemene erkenning van hun voortreffelijkheid toch nooit een 'household name' zijn geworden. Dat van Max Reger opus 77b is een van zijn toegankelijkste werken, van 'populair' kun je niet echt spreken bij deze muziek. Zoals altijd bij Reger is de structuur hecht en doorwrocht, met talloze modulaties en harmonische verrassingen waardoor de muziek nooit voorspelbaar is, maar tegelijk is dit een van zijn lichtere en charmantste werken, geknipt voor de beginnende Reger-luisteraar en een feest voor de gevorderde.

Ernö Dohnányi (ik geef de voorkeur aan de Hongaarse naam boven de Duitse) schreef een Serenade, maar niet heus: daarvoor is zijn vijfdelige compositie niet geschikt of bedoeld. Je zou het eerder een "meta-serenade" kunnen noemen, een gestileerd commentaar op het genre serenade, een exploratie van alles wat je ermee kunt doen. En dat is vee., Een avantgardist is Dohnányi nooit geweest, want hij oriënteerde zich voornamelijk op de Midden-Europese laatromantiek. Maar de 25-jarige componist laat in dit boeiende stuk een staalkaart horen van zijn virtuoze compositietalent. Het melancholiek-elegante allegretto van zijn landgenoot Kodály zou qua sfeer ook heel goed Serenade kunnen heten. De naam is "Intermezzo", maar voor het afsluiten van deze cd is dit stuk heel geschikt.

Ik heb de cd geboeid beluisterd, door het verrassende gehalte van de composities, maar natuurlijk ook door Burkhard Maiß, Hannah Strijbos en Bogdan Jianu. Zij spelen met superieure techniek, energie, muziekliefde, expressiviteit en plezier. De mooi volle klank van de drie instrumenten staat gelijkwaardig in de ruimte. Laat u verrassen door deze ongewone kamermuziek. Uitvoering en opname: geweldig.


index

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links