CD-recensie

© Gerard Scheltens, november 2021

Wat is bijzonderder: de keuze voor de uitdagende strijkkwartetten van Korngold, of de manier waarop de cd is opgenomen? Voor een direct-to-disc opname gebruik je alleen een magneetband en een analoge masterschijf. Er komen geen digitale technologie aan te pas en monteren kan niet. Het resultaat is nauwkeurige studiokwaliteit doordat er geen (mogelijk) verstorende andere apparatuur tussen zit. Het is een oude techniek van vóór het digitale tijdperk, met als kenmerk dat je niet kunt monteren, overdubben of bewerken. Het moet er dus in één keer op staan. Het gaat zoals bij een live-concert, met slechts één kans om het goed te doen. Het levert spanning op bij de musici, dat wil zeggen creatieve spanning die het eindresultaat ten goede komt als er tenminste geen grote missers zijn, want overdoen kan dus niet.

In het cd-boekje vertellen de leden van het Alma Quartet hoe zij deze uitdaging aangingen: in hun beste pakje gingen ze de studio in als bij een live-concert, om de speciale sfeer te onderstrepen. "As soon as the light lit up, we took a breath and cued each other to start. The point of no return." Of de dwingende onherroepelijkheid van de masterschijf meer stress oplevert dan de verwachtingsvolle spanning bij het publiek in een volle concertzaal kan ik moeilijk beoordelen, maar het klinkende resultaat benadert de perfectie. Levende, menselijke perfectie wel te verstaan, want de spanning van de musici draagt zich over aan de luisteraar op het puntje van de stoel.

Het Alma Quartet dat bestaat uit leden van het Concertgebouworkest (Marc Daniël van Biemen, Benjamin Peled, Jeroen Woudstra en Clément Peigné) koos het tweede en derde strijkkwartet van Korngold voor dit gewaagde en geslaagde opname-experiment. Nummer 2 uit 1933 geeft een portret van Wenen waar Korngold geboren en getogen was, de stad waarvan hij de sfeer volkomen geabsorbeerd had. Zowel de walskoningen Strauss als de muziek van Richard Strauss klinken door in dit atmosferische mengsel van stijlen, waarin gespeeld wordt met de wals, de jazz en de muziek van de koffiehuizen en waarin de grenzen van de tonaliteit worden opgezocht maar nooit overschreden; want daarvan wilde Korngold niets weten.

Een jaar na dit kwartet ging hij voor het eerst naar Hollywood, waar hij menige Erroll Flynn-rolprent van passende muzikale omlijsting voorzag en uitgroeide tot de koning van de filmmuziek. Korngolds band met Europa werd door de nazi's doorgesneden, het continent lag er na de oorlog desolaat bij en hij raakte gedesillusioneerd. Persoonlijk leed hij onder de ziekte en dood van zijn vader en artistiek beleefde hij weinig genoegen aan diverse films waarvoor hij geacht werd muziek te componeren. Als exponent van zijn hang naar pure concertmuziek ontstond in 1945 het duistere strijkkwartet nummer 3, waarin deels muziek wordt hergebruikt die hij voor films geschreven had. Het Alma Quartet verklaart zich op de opname te hebben voorbereid door de muziek te associëren met filmpersonages. Ik weet niet of dat voor de luisteraar ook zo werkt, maar het resultaat is in elk geval pakkend. Luister maar naar het derde deel van het derde kwartet, Sostenuto. Like a Folk Tune, een ongelooflijk stuk waarvan ik geen genoeg kan krijgen.

Dat geldt eigenlijk voor de hele cd, die je steeds maar weer wilt horen. Het enige jammere is dat Korngolds Eerste strijkkwartet in A, op. 16 ontbreekt, maar dat is volkomen begrijpelijk als de opnamesessie niet mag worden onderbroken. Toevoeging van zo'n ambitieus werk van ruim een half uur wordt dan teveel. Direct-to-disc mag geen uitputtingsslag worden voor de musici. Dat eerste kwartet houden we dus nog te goed van het voortreffelijke Alma Quartet.

index