Dupré: Orgelwerken - deel 7

Poème héroïque Op. 33 - Angélus Op. 34 nr. 2 - Vision Op. 44 - uit 79 Chorales Op. 28: nrs. 22, 5, 45, 55, 40, 3, 56, 72 & 78 - In Memoriam Op. 61

Ben van Oosten op het orgel van Princeton University Chapel (VS).

MDG 316 1289-2 • 69' •

 

 

Dupré: Orgelwerken - deel 8

Suite Op. 39 - Offerande à la Vierge Op. 40 - 8 Short Gregorian Préludes Op. 45 - Triptique Op. 51.

Ben van Oosten op het Beuchet-Debierre-orgel van de Kathedraal St.-Pierre, Angoulême (F).

MDG 316 1290-2 • 63' •

 

---

De Haagse organist Ben van Oosten werkt gestaag aan zijn Dupré-integrale bij MDG. De delen 7 en 8 bevatten een aantal niet frequent gespeelde werken van Dupré en zijn dus waardevolle aanwinsten in de cd-collectie. Bovendien hebben vertolker en producent gekozen voor twee heel verschillende, op zichzelf schitterende instrumenten: het Skinner-orgel (1928) in de kapel van Princeton University (New Jersey, VS) en het Beuchet-Debierre-orgel (1965) in de kathedraal van Saint-Pierre in Angoulême.

De drijvende kracht achter de bouw van het orgel voor Princeton University was de Music Director van Princeton, Dr. Alexander Russell, een vroegere leerling van Widor en Concert Manager van de Wanamaker-warenhuizen in New York en Philadelphia (waarin zich concertorgels bevonden). Hij was het die Dupré in 1921 naar Amerika haalde. Dupré was betrokken bij het ontwerp voor dit honderd stemmen tellende orgel en had er een speciale band mee.

Dupré componeerde zijn Poème héroïque voor orgel, koperblazers en slagwerk in 1935, twintig jaar na de Slag bij Verdun, voor de heringebruikneming van de gerestaureerde kathedraal van Verdun die in de Eerste Wereldoorlog was verwoest. Op verzoek van de Amerikaanse uitgever Gray werkte Dupré dit stuk later om voor orgel solo. De Tuba’s van het Skinner-orgel brengen de oorspronkelijke bezetting van dit werk in herinnering.

Ook op deze cd het Angélus uit 1936, een van Dupré’s fraaie religieuze miniaturen, opgedragen “à Madame Armande Hérelle”, en Vision uit 1947. Het laatste, ruim 17 minuten durende werk is een van de weinige die geen opdracht bevatten. Ben van Oosten haalt in zijn toelichting de mening van Dupré-biograaf Abbé Robert Delestre aan, die stelt dat de vorm van dit stuk niet is bepaald door de ratio maar door de emotie. In dit zeer persoonlijke werk lijkt Dupré de bitterheid van de Tweede Wereldoorlog van zich af te hebben geschreven, getuige de turbulente en ‘toornige’ passages in een welhaast atonaal idioom.

De cd vervolgt met een keuze van negen koralen uit de 79 Chorales Op. 28 en het zesdelige In Memoriam uit 1965, Dupré’s laatste grote orgelwerk. Hij schreef deze suite op 79-jarige leeftijd na het overlijden van zijn enig kind, Marguerite, pas 54 jaar. Zij was een begaafde pianiste, begeleidde haar vader op diverse concerttournees door de Verenigde Staten en speelde de pianopartij in zijn werken voor orgel en piano. Volgens Dupré is In memoriam niet bedoeld als een requiem maar verklankt de suite een reeks persoonlijke en emotionele herinneringen aan zijn geliefde dochter.

Marcel Dupré

Achter de Suite Op. 39 (Éditions Bornemann, 1944), waarmee Volume 8 opent, steekt een interessant verhaal. In oktober 1936 werd Dupré geconfronteerd met het uitzonderlijke talent van de toen vijftienjarige Jeanne Demessieux, en hij verklaarde: “Vanaf nu zal ik dit kind onder mijn artistieke hoede nemen”. Hij bereidde haar voor toelating tot zijn orgelklas op het conservatorium voor, waar zij in 1941 haar studies voltooide met een Premier Prix. Aansluitend gaf hij haar vijf jaar lang privé-les in Meudon en bereidde haar voor op een internationale carrière als concertorganiste. Aldus ontstond een hechte artistieke band tussen de leraar en zijn beschermeling die echter door Dupré om nooit opgehelderde redenen in 1947 abrupt werd beëindigd. In Demessieux’ in 1977 gepubliceerde dagboeken valt te lezen dat Dupré tussen 1941 en 1943 twaalf “transcendente” (letterlijk: overstijgende) Études à la Liszt voor haar componeerde om haar fenomenale techniek verder te verfijnen. Hij publiceerde deze echter niet in hun originele vorm maar spoorde Demessieux aan om zelf een serie van dergelijke Études te schrijven – wat ze ook deed (Six Études, 1946). Dupré bracht zijn eigen Études onder drie opusnummers onder met verschillende titels. Het resultaat daarvan zijn de op deze cd uitvoerde Suite Op. 39 en de Offrande à la Vierge Op. 40, die bestaat uit drie meer meditatieve Études over gregoriaanse thema’s. De bekende Trois Esquisses (niet op deze cd) kregen opusnummer 41.

De acht korte Gregorian Préludes uit 1948 sluiten vanwege hun thematiek perfect bij Opus 40 aan.
De Tryptiek Op. 51, waarmee deze cd wordt besloten, componeerde Dupré in 1957 ten behoeve van de ingebruikneming van het nieuwe Aeolian-Skinner-orgel in het Ford Auditorium in Detroit. Dit is de thuisbasis van het Detroit Symphony Orchestra dat in die tijd onder leiding stond van Paul Paray, een jeugdvriend van de componist. Dupré droeg het werk niettemin op aan de orgelbouwer Jean Peroux, die jarenlang het onderhoud verrichtte aan het orgel van de Saint-Sulpice. Een boeiend werk, écht Dupré, dat begint met een zeer gevarieerde Ciaccona, gevolgd door een levendige Musette en eindigt met Dithyrambe, waarvan de naam is afgeleid van een Griekse lofzang.

De reden dat deze recensie vooral over de gespeelde werken handelt, is tweeledig: om de lezer een beeld te geven wat hij/zij op deze cd’s aantreft en – last but not least – omdat over de uitvoeringen niet veel méér valt te zeggen dan dat ze gewoonweg perfect zijn. Natuurlijk, met een smalle beurs kún je als Dupré-liefhebber je toevlucht nemen tot de veel goedkopere Dupré-serie van Naxos. Niets ten nadele daarvan, maar de cd’s van MDG hebben zoveel méér te bieden: een organist met een duidelijke visie op het repertoire, zorgvuldig gekozen, stuk voor stuk kwalitatief hoogwaardige instrumenten die een duidelijke relatie met Dupré hebben, verzorgde en boeiende vertolkingen, fantastische opnamen en voorbeeldige toelichtingen bij de gespeelde werken, compleet met notenvoorbeelden en historische fotoafbeeldingen. Deze cd’s zijn hun geld dubbel en dwars waard!