CD-recensie

 

© Emanuel Overbeeke, oktober 2013

 

CD Aangenaam Klassiek for Kids Richard Wagners Der Ring des Nibelungen, verhaal en verteller Edwin Rutten

Warner Classics 5099951947927

Extra: Nationale Entertainment Card t.w.v. € 5

Radio 4 presentator Edwin Rutten verzorgde een speciale 'kindereditie' van Wagners Der Ring des Nibelungen met uitleg en muziekfragmenten

 


Frank Groothof, bekend van onder meer Sesamstraat, was 5 à 10 jaar geleden ook zeer actief met het bewerken van opera’s voor kinderen. Onder meer Fidelio, Carmen, Boris Godoenov en werken van Mozart en Monteverdi gingen onder het mes. Een van zijn wensen, vertelde hij eens, wat een drastische samenvatting van Der Ring des Nibelungen (‘het hele verhaal in een uurtje moet kunnen’, zei hij tegen mij). Helaas is deze Wagner voor kinderen met knipoog richting volwassenen en moderne tijd er nooit gekomen. Maar Groothofs voornemen werd onlangs gerealiseerd door een andere verteller voor kinderen, Edwin Rutten, ooit betrokken bij Het Klokhuis en vooral bekend van De film van Ome Willem. Dat hij verhaal en vertelling in klassieke muziek uitstekend weet te combineren, was te verwachten na zijn optredens als verteller in Peter en de Wolf en Babar.

De Ring van Edwin Rutten (want hij bedacht en spreekt de teksten) is zowel een neutrale samenvatting als een persoonlijke kijk. Om met het eerste te beginnen: hij vat de tekst uitstekend samen voor kinderen, maar is niet primair uit op een uitgesproken originele interpretatie. Deze samenvatting is geen cabaret (of hooguit in zeer afgezwakte vorm) en staat ver af van de briljante karikatuur die Anna Russell jaren geleden van de Ring maakte en daarvoor minder nodig had dan een half uur waarin zij onder meer de Rheintöchter typeerde als ‘aquatic Andrew Sisters’. (Rutten heeft twee cd’s nodig, twee opera’s op elke cd.) Bovendien ontbreekt het zijn versie vrijwel aan speldenprikken richting de actualiteit (ter vergelijking: Paul de Leeuw lardeerde zijn vertelling van Prokofjevs Peter en de wolf uit 1936 met een verwijzing naar lullo’s), behalve in het laatste deel van cd twee als hij het hedendaagse genre van de TV-kennisquiz belachelijk wil maken. Veelzeggend is ook dat hij de muziek intact laat (alle muziekfragmenten komen van de uitvoering van de complete Ring onder Bernard Haitink*). Geheel in deze stijl is ook het einde van de eerste cd waarin Rutten ons informeert over de vele motieven en hoe die in de Ring terugkeren.

Hoe de kinderen op deze versie reageren, weet ik niet (Rutten kent dit publiek in ieder geval zeer goed en handelt ernaar), al zullen veel volwassenen er ook plezier aan beleven. Hij brengt op grondige wijze orde in het verhaal, maakt zeer duidelijk hoe in het libretto het ondermaanse en bovenmaanse zich tot elkaar verhouden en kiest in eenvoudige, maar niet mis te verstane en niet te weerleggen bewoordingen voor een interpretatie waarin de liefde het wint van de macht. Zelfs als deze interpretatie mede is ingegeven door het feit dat Rutten zich primair richt tot kinderen in plaats van volwassenen, dan nog heeft hij gelijk. Ook een interpretatie in de geest van Schopenhauer waarin de ondergang en het opgeven van alle streven centraal staat en die door de erven Wagner tot 1950 hartstochtelijk werd verdedigd als de visie van de meester, met name door Cosima, wordt door Rutten overtuigend verworpen. Doordat hij het verhaal in zijn woorden vertelt, worden we niet gehinderd door het quasi-literaire van Wagners taal. De muziek klinkt bij fragmenten en vrijwel steeds na een uitleg, zodat de muziek dient als illustratie bij het verhaal. Diepzinnigheden en quasi-diepzinnigheden zijn in de vertaling afwezig, zij het met opmerkelijke uitzonderingen. Een daarvan is de uitwijding over de relatie tussen liefde en tijd. Ware liefde kent geen tijd, een ontboezeming die Rutten laat volgen door een stilte die binnen deze vertaling opmerkelijk lang duurt. Rutten heeft geen behoefte aan demonstratieve theatrale effecten; pathetiek is in deze versie vrijwel afwezig, wat na mijn intensieve omgang met Wagner (waartoe ik mijzelf verplicht had de afgelopen maanden) wel aangenaam afwijkend is. Men mist de vele lagen in tekst en muziek (over de wisselwerking tussen tekst en muziek horen we weinig), maar men hoort goed hoe prozaïsch Wagner óók kan zijn met zijn familieconflicten, wapengekletter, filmische momenten, trouw en ontrouw, integriteit en hypocrisie, het menselijke van goden en het goddelijke van mensen. Als dat een goede kennismaking blijkt te zijn met de wereld van Wagner, dan heeft deze cd zijn werk gedaan – en is ze niet alleen interessant voor de vele volgers van Edwin Rutten.

*Zie het YouTube filmpje met de uitreiking van het eerste exemplaar aan Bernard Haitink


index

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links