CD-recensie
© Emanuel Overbeeke, maart 2017
Brahms: Pianoconcert nr. 1 in d, op. 15 Brahms: Vioolconcert in D, op.77** Emanuel Ax (piano, op. 15), Frank Peter Zimmermann (viool, op. 77) Koninklijk Concertgebouworkest o.l.v. Bernard Haitink Schumann: Pianokwartet in Es, op.47 Emanuel Ax (piano), Vesko Eschkenazy (viool), Henk Rubingh (altviool), Gregor Horsch (cello) RCO live 17001 • 76' • Live-opname: maart 2010 (op. 15), december 2010 (op. 77) en juni 2016 (op. 47) Concertgebouw, Amsterdam |
 |
Zoals bij Haitink is te verwachten, bevat een nieuwe uitgave diverse verrassingen.
De eerste is dat Haitink, meer dan in zijn eerdere opnamen van dezelfde werken, zowel meegaat met de tempi van de solisten als de ruimte om het orkest naar zijn hand te zetten nog meer aanwendt. Concreet betekent dit dat hij in het Eerste pianoconcert het orkestaandeel net als de pianopartij laat klinken als een Rolls Royce. Men voelt de immense zekerheid en kracht, maar die gegevens worden impliciet en onnadrukkelijk, bijna achteloos gepresenteerd. Opmerkelijk is dat dit gebeurt en overtuigt bij repertoire wat meestal niet daarmee wordt geassocieerd. Opmerkelijk is ook dat Haitink hiermee, meer dan in zijn opnamen uit de periode 1970-2000, niet alleen zijn gewaardeerde solist volgt, maar ook lijkt terug te keren naar de uitvoeringen van zijn grote voorbeeld Eduard van Beinum wiens muzikale persoonlijkheid ook even sterk als onopvallend was. Hoe sterk in dit geval de inbreng hierbij is van Ax, blijkt bij vergelijking van het Pianoconcert met het Vioolconcert. Zimmermann zweept Haitink op in die zin dat de expressieve gebaren groter zijn. Het bijzondere daarbij is dat dit verschil los staat van omgang met tempi. Zimmermann lijkt sneller dan Ax, maar de kloktijd geeft in beide gevallen conventionele tijsduren aan.
De tweede bijzonderheid is dat dit verschil ook los staat van de orkestklank. Haitink is - en dat is geen verrassing - een meester van de klank, terwijl hij primair geen klankfetisjist is. Klank, hoe verfijnd ook, is altijd ondergeschikt aan de architectuur. Zijn aandacht voor architectuur verraadt dat hij een musicus is van een generatie die de grote lijn liet prevaleren boven de sensatie van het moment. De modieuze praktijk het moment te laten domineren boven het fragment heerst dacht ik sterker onder instrumentalisten dan onder dirigenten en de kracht van Haitink ligt mede in zijn oude en wat mij betreft bepaald niet verouderde aanpak.
Die 'geest van Haitink' waait ook door de uitvoering van Schumanns Pianokwartet. De drie leden uit het orkest lijken zich te voegen naar de Rolls Royce met structuurzin - en de uitvoering heeft daar veel baat bij. De opname is het prachtig en het ensemble lijkt al jaren een vaste club te zijn. Hopelijk houdt Haitink nog lang 'de oude aanpak' op het podium levend.