CD-recensie
© Emanuel Overbeeke, augustus 2017
Carl Philipp Emanuel Bach - Tangere Freye Fantasie in fis, Wq 67 Alexei Lubimov (tangentenflügel) |  |
Deze cd werd al bijna tien jaar geleden opgenomen en pas onlangs uitgebracht. Als de reden voor dat uitstel een minpuntje in de uitvoering zou zijn, dan kan ik enige mogelijke oorzaak bedenken dat men niet de hele cd achter elkaar moet beluisteren omdat anders de meestal korte stukken iets teveel op elkaar gaan lijken. Lubimov probeert weliswaar en met groot succes elk werk een eigen karakter te geven, maar zijn sterke persoonlijkheid, die zich kenmerkt door een intuïtieve greep op grillige structuren waarin alle elementen van de compositie schijnbaar improvisatorisch ieder hun juiste plek hebben, weerklinkt in elk werk. Juist die ijzeren greep maakt zijn spel op den duur enigszins voorspelbaar waardoor onder meer op den duur het verschil tussen de genres een enigszins ondergeschikt punt wordt (terwijl het in het uitstekende tijdsboekje goed wordt benadrukt). Die ijzeren greep relativeert ook zijn reputatie in Nederland als een van de boegbeelden van de historisch verantwoorde uitvoeringspraktijk. Toegegeven, hij speelt grandioos klavecimbel en pianoforte (en sinds deze cd ook de tangentenflügel of tangentpiano*), maar ook de negentiende- en twintigste-eeuwse concertvleugel plus het bijbehorende repertoire. Hij maakt, bewust of niet, stijlgevoel ondergeschikt aan eigen persoonlijkheid: hij is consciëntieus genoeg met muziek bezig om zich dit niet eens af te vragen en zijn persoonlijkheid is te vanzelfsprekend om bij stil te staan.
Daarmee demonstreert hij in één persoon wat vanaf het begin van de historische uitvoeringspraktijk rond 1900 niet altijd zichtbaar leek omdat de hedendaagse impuls verborgen leek achter verschillende musici die zich toelegden op verschillende perioden met verschillende instrumenten. Men moet immers zeer breed en zeer goed zijn om dat te kunnen demonstreren in één persoon. Zijn beste voorgangers in dit opzicht (Wanda Landowska en Ralph Kirkpatrick, die én oude én klassieke én moderne muziek schitterend speelden vanuit dezelfde esthetische houding) zijn dan ook niet bekend om deze reden. Dat Lubimov naar ik hoop iedereen zal overtuigen met deze cd is geen nieuws. Dat hij iedereen zal overtuigen met in wezen één benadering voor alle tijden, gebeurt vrees ik pas als deze plooi van de geschiedenis onvoltooid verleden tijd is.
____________________
*Een tangentenflügel oogt als een pianoforte, is een klavierinstrument voor de huiskamer en staat chronologisch tussen het klavecimbel en de pianoforte in. Aan het einde van de toetsen bevindt zich een stuk opstaand metaal (tangent) dat bij het indrukken van de toets de snaar raakt waardoor klank ontstaat. Net als bij een klavecimbel, maar anders dan bij een clavichord keert de toets na aanraking van de snaar meteen terug in de positie van stilstand, zodat het veel lastiger is de klank te beïnvloeden met de vingers. Dat doet de speler met registers onder het klavier die men bedient met de voet.