Chopin: Sonate nr. 2 in bes, op.35.

Ligeti: Etude nr. 4 (Fanfares) - nr. 10
(Der Zauberlehrling).

Liszt: Pianosonate in b.

Skrjabin: Pianosonate nr. 2 in gis, op.19 (Sonate-fantaisie).

Yuja Wang (piano).

DG 477.8140 • 74' •

(Opname: Hamburg, november 2008)

---

De Chinese pianiste Yuja Wang was lange tijd een echt YouTube fenomeen: er waren diverse filmpjes van haar te zien waarin ze bijvoorbeeld achter het podium voor een concert achteloos de transcriptie speelt die Arcadi Volodos maakte van Alla Turca (klik hier). Of, iets recenter,  De vlucht van de hommel (klik hier) van Rimsky/Cziffra als toegift van haar recital in Verbier.

Rachmaninov: Paganini-rapsodie - Yuja Wang (piano), NHK Symphony Orchestra o.l.v. Charles Dutoit

Ook het ultravirtuoze Tweede pianoconcert van Prokofjev behoort al een tijdje tot haar repertoire. Met dit concert maakt ze deze maand haar debuut in Carnegie Hall samen met het Philadelphia Orchestra.

De toekomst ligt in Azië

Deutsche Grammophon ziet (en hoort) in Yuja Wang kennelijk een soort vrouwelijke tegenhanger van hun eigen Lang Lang. De groeimarkt voor klassieke muziek bevindt zich nu eenmaal in Azië dus deze jonge pianiste (22) zal DG geen windeieren leggen!  

Opmerkelijk detail: zowel Lang Lang als Yuja Wang studeerden bij dezelfde leraar in Philadelphia, Gary Graffman. Beiden hebben ook het soort openheid (of naïviteit) waar men in Azië dol op is maar waar we ons in "Het Westen" snel aan storen.

Als Yuja in een interview eerlijk verklaart het Vijfde pianoconcert van Beethoven maar vervelend te vinden omdat er "zoveel herhalingen in voorkomen" zullen toch veel mensen hun wenkbrauwen fronsen.

Dat Yuja Wang een paar fantastische handen heeft is bij het zien van genoemde video's al snel duidelijk: ze doet in dit opzicht denken aan Martha Argerich die ook zo'n geweldige "klauwen" heeft (excusez le mot).

Bij die handen houden de overeenkomsten echter op: Yuja's toon is vaak nogal kaal (vooral, opmerkelijk genoeg in het middenregister!) en heeft weinig verschillende kleuren.  

Omdat ook het maken van grote spanningsbogen niet echt een sterk punt is lijkt het een slimme keuze van haar om voorlopig in recitals vooral te willen excelleren met het soort virtuozenrepertoire dat Vladimir Horowitz ook graag speelde.

Haar recital dit jaar in Verbier was daar een mooi voorbeeld van: vier Scarlatti-sonates, Brahms' Paganini-variaties, 7 Impromptus van Sjtsjedrin en drie delen uit Petroesjka van Stravinsky omzoomden de Tweede pianosonate van Chopin.

	Yuja Wang

Debuut op DG

Het programma voor dit debuutrecital zou je met enige goede wil best origineel kunnen noemen: de twee Ligeti Études werken als een soort intermezzi tussen de drie grote, romantische sonates. Deze drie sonates hebben dan weer gemeen dat het eigenlijk alle drie meer fantasieën zijn dan echte sonates.

In het boekje vertelt Yuja Wang prachtige verhalen over deze romantische werken maar in de realiteit blijkt het met het uiten van de gevoelens nogal tegen te vallen.

Chopin

De beroemde Marche funèbre uit de Tweede sonate van Chopin speelt ze bijvoorbeeld buitengewoon normaaltjes. Bovendien verdwijnt veel van de articulatie in het pedaal.

In het Trio van datzelfde deel begint het gebrek aan kleuren en een echt legato op te vallen: mede daardoor is zacht spelen (nog) geen optie. Haar toon valt dan weg. Elke herhaling is dan ook niet meer dan "gewoon nog een keer hetzelfde". Luister naar Hélène Grimaud (ook op DG) en hoor dat het ook anders kan!!

In het eerste deel van de Chopin sonate lijkt Yuja helemaal niet te weten wat ze wil: het eerste thema komt door een zeer storende linkerhand niet uit de verf en in het tweede thema valt het tempo volkomen stil. Het hele deel, qua constructie toch al niet erg sterk, valt zo totaal uit elkaar. En nergens is er die drive die je juist bij zo'n jong iemand verwacht. De Finale van deze sonate, één van de modernste composities die Chopin schreef, klinkt dan weer als een etude. Geen fantomen, geesten of andere romantische hersenspinsels: gewoon de noten spelen. Jammer.

Skrjabin en Ligeti

In de hypersensitieve, broeierige wereld van Skrjabin is er technisch wederom geen vuiltje aan de lucht maar de rubati in het eerste deel zijn vaak onnatuurlijk en Yuja Wang lijkt opnieuw zeer onzeker waar dit stuk nu over zou moeten gaan.

Dat valt pas echt op als je een opname van bijvoorbeeld Vladimir Sofronitzki (Skrjabins schoonzoon op Brilliant Classics) of Svjatoslav Richter (Praga) erbij haalt.  Het verschil is enorm: waar het eerste deel bij Yuja Wang vooral een soort mystiek gemijmer lijkt is het bij Sofronitzki en Richter steeds duidelijk waar de muziek heengaat! Zij halen het (zeer complexe) stemmenweefsel ook buitengewoon knap uit elkaar zodat je als luisteraar makkelijk het muzikale betoog kan volgen. En vooral Richter laat horen dat dat ook samen kan gaan met "gewoon spelen wat er staat"!  Yuja Wang neemt af en toe wel heel veel (ritmische) vrijheid met de notentekst.

Hoogtepunten van haar cd blijken de twee Ligeti-études waarin Yuja haar virtuositeit kwijtkan zonder aan grote lijnen te hoeven denken. De jazzy ritmes liggen haar prima en hier komt het showelement goed uit de verf! Qua beheersing laat Pierre-Laurent Aimard (Sony) in Der Zauberlehrling echter horen dat het wel degelijk mogelijk is de dynamiek die Ligeti vraagt te spelen!

Te vroeg voor Liszt

Voor de enorme Liszt Sonate was het, denk ik, gewoon nog te vroeg. Dit werk vergt zoveel van een pianist dat het schier onmogelijk is om op zo'n jonge leeftijd al een volwaardige interpretatie te kunnen geven. Argerich (DG), Horowitz (EMI), Zimerman (DG): ze hadden allemaal veel meer ervaring toen ze deze sonate opnamen.  

De noten zijn er natuurlijk allemaal wel maar alleen al in de eerste 2 minuten speelt Yuja over zoveel belangrijke momenten heen dat je het ergste vreest voor wat er nog komen gaat.  Luister eens naar de haast onbekommerde manier waarop ze de eerste drie akkoorden speelt: totaal spanningsloos.

In het boekje heeft ze het over "hel en hemel" maar het is niet hemels en zeker niet hels wat we horen. Eerder netjes helaas. Het zijn de emoties uit een videogame en niet uit het echte leven, laat staan uit hemel en hel.

Vergeleken met Richter, Zimerman, Argerich of Pollini is dit gewoon te bleekjes, te gewoon en vooral zonder richting en lijn. De episodes volgen elkaar op zonder dat duidelijk is dat het een geheel is!

Gemiste kans

Eigenlijk is het heel jammer dat DG deze geweldige pianiste op zo'n ongelukkige manier laat debuteren. In een interview op Musicweb liet ze al doorschemeren dat DG graag wilde dat ze debuteerde met "groot klassiek repertoire" en dat ze op een volgende cd liever wat meer bewerkingen zou spelen. Het is onbegrijpelijk dat een maatschappij op zo'n moment gewoon zijn zin kan doorzetten en een artiest niet gewoon laat doen waar hij/zij goed in is. 

Ongetwijfeld zal dit podiumbeest heel goed terechtkomen: reputaties worden gelukkig nog steeds voor (en door) het publiek gemaakt en niet in de opnamentudio's. Hou dus vooral dit grote talent in de gaten en zorg dat u er zit als ze onverhoopt een keer Nederland aandoet!

Nog een tip voor DG: maak de pauzes tussen de stukken wat langer. Voorbeeld: Ligeti's Étude nr. 10 eindigt met een akkoord en drie seconden later volgen de eerste drie akkoorden van de Liszt-sonate. En laat daar nu ook steeds een paar seconden tussenzitten! Een vreemde gewaarwording!