CD-recensie
© Bas van Westerop, oktober 2015
Haydn: Symfonie nr. 31 in D (Hoornsignaal) (1765) - nr. 70 in D (1779) - nr. 101 in D (Klok) (1794) Scottish Chamber Orchestra o.l.v. Robin Ticciati Linn Records CKD 500 • 77' • Opname: 31 januari en februari 2015, Usher Hall, Edinburgh (VK) |  |
Het idee om symfonieën uit drie verschillende periodes van Haydns leven op te nemen is zeer interessant en zorgt bij voorbaat al voor een welkome afwisseling van stijlen. Echter: het beluisteren van drie werken in dezelfde toonsoort op één cd is geen pretje. Er treedt een gewenning op aan die toonsoort die binnen dit kader het genie van Haydn geen recht doet.
Wat meteen opvalt aan deze cd is wat een ontzettend goed verzorgde productie het is en hoeveel aandacht er door betrokkenen aan besteed is. Opgenomen op vijf dagen (na enkele concerten) en met liefst drie verschillende essays in het begeleidende boekje wijst alles op een zeer gedetailleerde voorbereiding. En dat geldt zeker ook voor de uitvoeringen. Alles is bedacht, gewikt en gewogen en na veel vijven en zessen prachtig opgenomen.
Klinkt dat leuk, interessant of meeslepend? Nee, helaas niet. Alle leven is er op veel plaatsen uit verdwenen . Wat ik het meest mis is musiceervreugde, puur spelplezier, spontaniteit. Vooral doordat alle (ja, echt alle) herhalingen worden gespeeld valt het nog eens extra op hoe bedacht het allemaal is. Vooral de langzame delen lijden aan een soort levenloosheid die voor deze sprankelend-expressieve muziek funest is. Een voorbeeld is het geniale langzame deel van de Symfonie nr.70 dat zich in bijna acht minuten van het ene lusteloze piano naar het volgende sleept. Als een piano (of pianissimo) niet "spreekt" is er weinig te beleven voor een luisteraar (zoals ook elke toneelspeler weet!).
Verder zijn er een paar curieuze beslissingen genomen. Zo is er een fortepiano die de luisteraar als "continuo-instrument" vergezelt op zijn reis door de Symfonie "Met het hoornsignaal". Vooral in het langzame deel is het uiterst vervelend dat alle rust en stilte door deze almaar voortkabbelende fortepianist wordt opgevuld. Een klavecimbel was zeker passender geweest, en dan als continuo en niet als ongewenste solist! In dezelfde symfonie (die Haydn schreef toen hij vier fantastische hoornisten in zijn orkest had) zijn het juist die hoornisten die te voorzichtig en met enige schroom te werk gaan. Jammer!
De Symfonie nr.101 is geschreven voor een aanmerkelijk groter orkest dan de andere twee. Helaas is de bezetting van de strijkers in deze opname hetzelfde gebleven waardoor de symfonie totaal geen grandeur of uitstraling krijgt. De inleiding wordt in een veel te hoog tempo van zijn donkere spanning beroofd (vergelijk bijvoorbeeld Colin Davis met het Concertgebouworkest). De paukenroffels in het eerste deel klinken bedacht en totaal niet opwindend. Dit klinkt als Haydn "light" en dat is vreselijk! Een ander probleem is het spelletje "wel of geen vibrato". Er zijn in het orkest duidelijk musici die "authentiek" proberen te spelen maar er zijn er ook die juist weer wel met een volle, warme toon spelen. Het resultaat is een ratjetoe waar ik de kriebels van krijg.
Waarschijnlijk vallen al deze dingen des meer op omdat Ticciati gewoon geen grip op de stukken heeft. Hij behandelt elk deel als een aantal korte of lange frases zonder er veel verband in aan te brengen. Hij speelt meer op effect dan op vorm en dat zorgt ervoor dat alles kortademig en haastig of (in de langzame delen) bloedeloos en slaapverwekkend klinkt.
Tja, zo blijkt maar weer eens dat het spelen van "een" Haydn symfonie zo eenvoudig nog niet is. Ticciati is ongetwijfeld een zeer getalenteerd en serieus dirigent maar voorlopig dan in ander repertoire.
Alternatieven zijn er genoeg maar een algemene aanbeveling is niet te doen. Ik ken een prachtige opname van Symfonie nr. 31 door Charles Mackerras met het Orchestra of St Luke's en een fijne opname van Symfonie nr.70 onder Christopher Hogwood..
Van de "grote" Symfonie nr.101 zijn er vele goede opnames waaronder die van Colin Davis, Nikolaus Harnoncourt en ook Leonard Bernstein (om maar eens drie zeer verschillende te noemen) hoge ogen gooien.
Laat u er in ieder geval niet van weerhouden om met deze originele, levenslustige muziek kennis te maken. Mooie uitvoeringen én opnamen genoeg in de catalogus!