CD-recensie
© Bas van Westerop, september 2014
Debussy op een Pleyel-vleugelDebussy: Préludes, boek 1 (1910) en boek 2 (1912/13) Hiroko Sasaki (piano) (Pleyel, 1873) Piano Classics 0064 • 70' • Opname: oktober-november 2010 |  |
De 24 Préludes van Claude Debussy zijn inmiddels, vooral sinds de introductie van de cd, bekend geworden bij een groot publiek. Op cd dan want in de concertzaal spelen pianisten meestal een kleine selectie of, heel zelden, het eerste of tweede boek.
Opnames van alle Préludes zijn er ondertussen heel veel maar het is natuurlijk voor een pianist onmogelijk om het in 24 verschillende stukken iedereen naar de zin te maken. Ze zijn door Debussy dan ook nadrukkelijk niet als cyclus bedoelt maar gewoon als twee boeken waaruit ieder mag kiezen wat hem of haar het best bevalt. Debussy speelde ze zelf ook in kleine groepjes en gaf zo een voorbeeld dat nog steeds door veel pianisten gevolgd wordt.
Wat deze cd onderscheidt van de "massa" is het gebruikte instrument: een prachtig gerestaureerde Pleyel vleugel uit 1873. Vooral de lichte bas en de prachtige heldere maar toch warme klank vallen meteen op. Dit komt ondermeer doordat de snaren evenwijdig gespannen zijn (in tegenstelling tot de nu overal gebruikte kruis-snarigheid). Of dit "het" instrument is om werken uit 1910 op te spelen: ik zou het niet durven zeggen! Of de pianiste het instrument zelf op waarde weet te schatten weet ik evenmin want ze schrijft in het boekje doodleuk dat ze het betreurt dat ze op deze Pleyel (vanwege de kortere snaren) in sommige préludes niet echt forte kan spelen. Het vreemde is echter dat al na tien minuten luisteren iets anders opvalt, namelijk dat ze nooit zacht speelt! In hoeverre de zeer directe opname daar schuldig aan is kan ik moeilijk beoordelen. Wel is het zo dat zowel elke pedaalwisseling te horen is (de dempers), als de ademhaling van de pianiste en dat er een wat weinig "lucht" om de klank zit. Het geluid van deze vleugel is prachtig maar na een tijdje treedt er luistermoeheid op doordat je eigenlijk met je oren in de vleugel zit. Jammer.
Helaas is er ook verder weinig te genieten want Hiroki Sasaki gaat haar eigen gangetje en heeft vaak bar weinig op met de notentekst. Die dient hier niet als uitgangspunt maar meer als obstakel om veel dingen gewoon anders te doen.
Een opsomming van alle eigenaardigheden heeft weinig zin maar alleen al de constante tempowisselingen en temposchommelingen maken veel stukken qua vorm en muzikale zinsbouw onbegrijpelijk. Kennelijk staat ziet Sasaki Debussy's impressionisme als "ga je gang maar en doe waar je zin in hebt".
De eerste Prélude (Danseuses de Delphes) is vanaf maat 1 mezzo-forte (in plaats van piano) en wordt vanaf maat 6 ritmisch totaal onherkenbaar door een gemaniëreerd rubato. De prachtige, lichte "Voiles" - de tweede Prélude - beweegt zich op papier en in de meeste uitvoeringen tussen vele kleuren in het piano en pianissimo. Hier niet: een plat mezzo-forte zonder enige kleur voert de boventoon en de ritmische vrijheden en onnauwkeurigheden zijn ongelooflijk. Het is bekend hoe precies Debussy als een meester-kalligrafist sommige partituren noteerde, het eerste boek Préludes is zelfs in deze uitgave verkrijgbaar bij Dover. Hoe iemand het dan aandurft om gewoon van alles en nog wat te veranderen: ik snap er niets van!
Leg er een paar andere opnames naast en hoor bij elke pianist respect voor de muziek en Debussy. Een echte aanrader: de live opname van Svjatoslav Richter op BBC Legends uit 1961. Dat is pure magie met de muziek als winnaar en de pianist als doorgeefluik tussen componist en publiek! En zo hoort het.