CD-recensie

© Basia Jaworski, december 2022
https://basiaconfuoco.com

Ludomir Rózycki: wie kent deze componist nog wel? Ik vrees dat hij zelfs in Polen niet meer dan een naam is, al kan ik er geen eed op doen. En als hij nog ergens in de geschiedenisboeken wordt gememoreerd? Dan is het vanwege zijn ballet Pan Twardowski. En dat terwijl hij zo veel meer heeft gecomponeerd!

Samen met (o.a.) Mieczyslaw Karlowicz, Karol Szymanowski en Grzegorz Fitelberg maakte Rózycki deel van de groep 'Mloda Polska' (Jong Polen). Deze beweging, die ruwweg dertig jaar heeft bestaan (1890 - 1920) en die decadentie, neoromantiek, symbolisme, impressionisme en art nouveau in zijn vaandel had, was overigens geen Pools fenomeen. Denk alleen maar aan het Italiaanse Novecento. Parabellum. de Zeitgeist.

Aan zijn Vioolconcert is Rózycki in de zomer van 1944 begonnen, dezelfde zomer van de Opstand van Warschau. Toen de situatie te gevaarlijk werd is Rózycki samen met zijn familieleden Warschau ontvlucht. Zijn onvoltooide manuscript verstopte hij in een koffer en begroef hem in zijn tuin. Rózycki's huis overleefde de opstand echter niet en de componist is na de oorlog in Katowice aan het werk gegaan. Aan zijn Vioolconcert dacht hij niet meer. Het was weg, verloren gegaan. Eerst vele jaren later vonden bouwvakkers in de ruïnes van zijn huis de partituur. De Poolse Nationale Bibliotheek nam het vervolgens in zijn archief op en . er gebeurde verder niets mee.

Ludomir Rózycki (1883-1953)

Maar de wonderen zijn de wereld nog niet uit. In 2018 heeft de violist Janusz Wawrowski de partituur ontdekt en werd zowat knock-out geslagen. Hij wist meteen dat hij goud in zijn handen had, een wereldwonder. Niet dat het volmaakt was. Als je van onder de as tevoorschijn wordt gehaald dan ben je een beetje gehavend. Aan de partituur ontbraken 87 openingsmaten, maar in samenwerking met pianist en componist Ryszard Bryla is het Wawrowski gelukt om het concert te reconstrueren.

Toen ik de cd had opgezet werd nu ik knock-out geslagen. Zo waanzinnig mooi, zo vol onvervalste emoties. Onvoorstelbaar gewoon dat deze schat jarenlang onder de grond (en in de bibliotheek) verborgen is gebleven.

Het Vioolconcert van Rózycki is gekoppeld aan dat van Tsjaikovski. Zo gek is dat nog niet, want beide concerten hebben veel gemeen. De uitvoering door Janusz Wawrowski en het Royal Philharmonic Orchestra o.l.v. Grzegorz Nowak is net als de beide Vioolconcerten zelf: goddelijk mooi.

index