CD-recensie

© Basia Jaworski, november 2022
https://basiaconfuoco.com

Het was aan het einde van de Tweede Wereldoorlog dat Richard Strauss zijn Metamorphosen voor drieëntwintig solostrijkers componeerde. Het stuk, een van zijn laatste werken, is gebaseerd op mythologische verhalen van de Ovidius, waarin schepping en geschiedenis van de wereld gebaseerd zijn op de Griekse en Romeinse mythologie.

Het wordt algemeen aangenomen dat Strauss het werk componeerde als reactie op de verschrikkingen van de oorlog en rouw om de vernietiging van Duitsland. Dat het een soort van elegie was voor de verwoestende bombardementen op München, met name de Münchener Opera.

Het slotdeel, getiteld 'In Memoriam', zou erop kunnen wijzen dat het stuk bedoeld was als een muzikaal monument voor cultuur in het algemeen of de Duitse cultuur in het bijzonder, waardoor sommigen, waaronder Matthijs Vermeulen, de compositie zagen als een klaagzang voor Hitler en de teloorgang van het naziregime (bron: Wikipedia). Ik kan het mij niet voorstellen, maar: wie ben ik?

Volgens Strauss (en Beethoven) specialist dr. Jürgen May was het Strauss' manier om zijn treurnis over "meer dan drieduizend jaar van de culturele ontwikkeling van de mensheid" te uiten.

In de compositie zijn ook citaten uit Beethovens Eroica en diens Vijfde symfonie waarneembaar, alsook uit Wagners Siegfried-Idyll. Dat het werk nogal somber en zeer ontroerend is, is nogal wiedes. Vooral het 'In memoriam' laat je niet onberoerd.

'Kinderloos ging ze moedeloos neerzitten [.] Toch huilt zij en [.] is zij meegesleurd naar haar vaderland; daar, vastgehecht op de top van een berg, smelt zij weg, en ook nu nog laat het marmer tranen vloeien.' (bron Latijn en Grieks, anonieme vertaling)

Met de daarop volgende werken van zowel Schreker en Korngold houdt het gevoel van troosteloosheid en verlatenheid aan.

Franz Schreker componeerde het Intermezzo, het oudste stuk (en ook het kortste) op de schijf, in 1900. Het was nog lang voor hij zijn grootste werken schreef, en zijn opera's, met enorme succes werden uitgevoerd in de grootste operahuizen van, met name, Oostenrijk en Duitsland. Toch hoor je er al de narcotiserende Der Ferne Klang in, Schrekers muziek zo eigen.

Zijn symfonische Serenade schreef Korngold kort na de Tweede Wereldoorlog, toen hij even Hollywood verliet en naar Wenen kwam. Hij werkte eraan vanaf 1947 en in dezelfde tijd begon hij ook aan wat hij dacht dat zijn grootste werk zou worden; de Symfonie in Fis. John Wilson met zijn Sinfonietta of London heeft zich al eerder over de symfonie ontfermd, en met een verbluffend resultaat. Deze sacd doet er niet voor onder.

index