CD-recensie
© Aart van der Wal, juli 2018
Turnage: Dubbelconcert (voor twee violen en orkest) (Shadow Walker) Berlioz: Symphonie fantastique op. 14 Vadim Repin en Daniel Hope (viool), Borusan Istanbul Philharmonic Orchestra o.l.v. Sascha Goetzel |  |
Wat deze cd interessant maakt is niet Berlioz' Symphonie fantastique, want die is vaak genoeg voorbijgekomen in verschillende uitmonstering (van traditioneel tot 'authentiek') en bovendien uitgevoerd door de beste orkesten onder de beste dirigenten. Dat Onyx desondanks voor deze 'evergreen' (want daar komt het zo langzamerhand wel op neer) is begrijpelijk, want het Dubbelconcert van Turnage zal bij de meeste cd-kopers waarschijnlijk geen vonk doen ontspringen. Wat dan best jammer is, want 'Shadow Walker' kent, hoewel eigentijds (tegenwoordig al bijna geen aanbeveling meer) instrumentaal veel betoverende momenten. Wie echt greep op deze muziek wil krijgen kan er echter niet omheen: meerdere malen beluisteren is een absolute must, want pas dan worden de melodische en harmonische structuren duidelijker en laat de complexe horizontale en verticale textuur zich gemakkelijker ontleden. Met de partituur erbij (verkrijgbaar bij de muziekuitgever Schott) wordt het zelfs een heus feestje.
De Britse componist Mark Anthony Turnage (1960) schreef al eens eerder een dubbelconcert: 'Dispelling the Fears' (1994/95) voor twee trompetten en orkest, naar het gelijknamige schilderij van de Australische Heather Betts (zij is de echtgenote van de componist Brett Dean). Ook toen waren het twee solisten van naam die het werk ten doop hielden: Hakan Hardenberger en John Wallace, met het Philharmonia Orchestra (de opdrachtgever) onder leiding van Daniel Harding.
Het dubbelconcert voor twee violen en orkest, 'Shadow Walker', werd in Istanbul ten doop gehouden, op 19 oktober van het vorig jaar, met als solisten Vadim Repin en Daniel Hope. U vindt ze ook op deze opname, met het orkest en de dirigent van toen, het filharmonisch orkest van Istanbul, geleid door Sascha Goetzel ((hier vindt u meer over orkest en dirigent). De titel verwijst naar het basisidee dat het gehele werk omhelst: dat van 'shadowing' ofwel het schaduwen, dat in de muziek verscheidene vormen kan aannemen. Denk maar aan de canon- en de imitatietechniek als meest tot de verbeelding sprekende voorbeelden. Daar had wat mij betreft zeker een fuga (en dan vooral een dubbel- of tripelfuga) aan toe mogen worden gevoegd, maar merkwaardig genoeg heeft Turnage daarvan om de een of andere reden afgezien. Maar ook de verdere uitwerking van het idee stuitte bij mij op raadsels, want in de beide solopartijen is van pertinente 'schaduweffecten' nauwelijks sprake. Het heeft veel meer weg van een 'gelijkspel', in een overigens fraai uitgebeeld, vloeiend discours dat menigmaal wordt onderbroken door briljant uitgewerkt contrapunt.
Heeft Turnage ook naar een van de bekendste dubbelconcerten gekeken? Dat van Bach, voor twee violen, strijkers en basso continuo? Het zal ongetwijfeld, maar er zijn in 'Shadow Walker' geen duidelijke sporen van terug te vinden. Geen neoklassiek à la Stravinsky dus, zoals er ook geen sprake is van een fragmentarisch ingevlochten barokstijl. Exotisch klinkt het allemaal wel, mede dankzij het geraffineerde gebruik van typisch Turkse percussie-instrumenten als de kasik, davoel en (bas)darboeka. Het past naadloos bij zowel de plaats van de première als de nationaliteit van het orkest.
'Shadow Walker' is een boeiend werk dat zeker internationale aandacht verdient en ook in de toekomst ongetwijfeld op menige lessenaar zal gaan prijken (het orkest uit Istanbul is er niet voor niets al stevig mee op tournee gegaan, getuige ook deze in Wenen gemaakte live-opname). De uitvoering met zowel de beide solisten, het orkest als de dirigent in topvorm zal er ongetwijfeld het nodige aan bijdragen.
En Berlioz´ Symphonie fantastique? Die mag, prima uitgevoerd zoals hier, minstens als een aantrekkelijke bonus worden beschouwd. Maar wat dit album betreft heet de grensverlegger toch echt Mark Anthony Turnage! Het (stevige) slotapplaus is vreemd genoeg alleen na de Symphonie fantastique meegesneden. De in de 'Gouden Zaal' van de Musikverein gemaakte live-opname is eersteklas.