CD-recensie
© 1999 Aart van der Wal
Tsjaikovski: Strijksextet in d, op. 70 (Souvenir de Florence).
Arenski: Strijkkwartet in a, op. 35.
The Raphael Ensemble.
Hyperion CDA 66648 • 61' •
Tsjaikovski verbleef in het voorjaar van 1890 drie maanden
in Florence en stak daar al zijn energie in de opera Schoppenvrouw, maar
terug in Sint-Petersburg schreef hij in nauwelijks een maand dit strijksextet
(voor twee violen, twee altviolen en twee celli). Begin 1892 ontstond
de tweede (hier gespeelde) versie. Het stuk heeft een duidelijk Russische
en niet Florentijnse signatuur, al kan de warme Toscaanse zon model hebben
gestaan voor het zeer milde, zangerige adagio met dat fabuleuze duet voor
viool en cello. Het sextet stelt zeer hoge technische eisen door de bijna
orkestrale grandeur en het virtuoze karakter. Dit alweer dertien jaar
optredende ensemble richt zich niet primair op klankschoonheid: zo krijgt
het eerste deel een gepassioneerd, bijna ruig karakter, dat dit opus overigens
uitstekend past. Het adagio (het begin is trouwens
verwant aan de strijkersserenade) munt uit door een prachtig uitgesponnen
cantabile, maar het daarop volgende allegretto had lichter van toets mogen
zijn. In de virtuoze finale gaan alle remmen los en is het technisch soms
net kantjeboord. Arenski's op. 35 uit 1894 is zeker geen paradepaardje
van het kwartetrepertoire, maar deze vertolking van de eerste versie (voor
viool, altviool, twee celli) maakt duidelijk dat dit ten onrechte is.
Er vallen wel een paar technische steekjes en het spel is soms onnodig
aan de ruwe kant (zoals in de finale), maar dergelijke beperkingen wegen
bij zoveel musiceervreugde niet echt door. De wat al te ruime akoestiek
van de opname doet enigszins afbreuk aan het kamermuzikale karakter. Het
cd-boekje vermeldt helaas niet dat Arenski van dit kwartet een tweede
versie maakte (voor twee violen, altviolen en cello) en dat de bekende
Tsjaikovski-variaties in het tweede deel door hem ook voor strijkorkest
werden bewerkt (Lev Markiz en het Nieuw Sinfonietta Amsterdam zijn daarvan
al jaren zeer warme en overtuigende pleitbezorgers).