CD-recensie
© Aart van der Wal, september 2022
Jean Sibelius - Orchestral Songs Klik hier voor het inhoudsoverzicht Marianne Beate Kielland (mezzosopraan), Norwegian Radio Orchestra o.l.v. P:etr Popelka Op dit moment (20 sept.) nog niet compleet verschenen op o.a. Spotify |
De Fin Jean Sibelius (1865-1957) liet zo'n honderd liederen na, waarvan de meeste op teksten van Zweedse dichters en niet meer dan een handvol op Finse teksten. Evenals zijn pianowerken bleven ze in de schaduw van zijn zeven symfonieën (met de Tweede als meest uitgevoerde) en symfonische gedichten (al duurde het nog vrij lang alvorens ook die vaste voet kregen onder de niet-Scandinavische en niet-Angelsaksische bodem). Wat bij de gemankeerde populariteit van de liederen zeker een rol speelt zijn de niet bepaald toegankelijke Finse en Zweedse teksten (al helpt de vertaling ervan uiteraard wel, zij het niet meer dan dat). We zien overigens iets soortgelijks bij de liederen van onder meer de Russische componisten.
Maar dat Sibelius' liederen zo laag op de podium- en studioladder staan wordt gelukkig niet door de kwaliteit ervan verklaard, want die is zelfs uitzonderlijk hoog te noemen. Dit zijn in dit genre echt juweeltjes die ons aller aandacht verdienen (maar dus niet krijgen). Kan de Noorse mezzo Marianne Beate Kielland daarin verandering brengen? De kans is uitermate klein, al zal het aan haar eminente voordracht zeker niet liggen. Dit is een zangeres die sowieso op ieder gerespecteerd liedfestival thuishoort. Haar repertoire is zeer veelzijdig, het reikt van de zeventiende eeuw tot eigentijds, met bovendien inmiddels ruim veertig cd-opnamen op haar conto. Ze trad ook in ons land regelmatig op, onder meer met Cappella Amsterdam, het Orkest van de Achttiende Eeuw en de Akademie für Alte Musik Berlin.
De op dit album samengebrachte achttien liederen horen we in de georkestreerde versie, waarvan zes van de componist zelf en de overige twaalf, uiteraard passend in het typisch orkestrale Sibelius-idioom, van de hand van Ernest Pingoud (1887-1942), Simon Parmet (1897-1969), Jussi Jalas (1908-1985, tevens Sibelius´ schoonzoon), Colin Matthews (1946), Kim Borg (1919-2000) en Ivar Hellman ( (1891-1994). U vindt een en ander gedetailleerd terug in de inhoudsopgave (klik hier).
Kielland is er in het boekje duidelijk over:
Virtually all Sibelius songs are written for voice and piano, but many of them seem as though made for orchestral sounds and instrumental subtlelty. Therefore a number of his finest songs have fortunately been orchestrated, and it is these editions we have used for this recording.
Zij het dat iedere orkestratie onherroepelijk ten koste gaat van zowel de intimiteit als de door de componist ingelegde karakterisering van deze liederen. Als het anders zou zijn geweest? Dan had Sibelius aanmerkelijk meer liederen zelf georkestreerd, al dient eraan te worden toegevoegd dat de zanglijnen bij Sibelius een groter gewicht hebben dan de - doorgaans eenvoudig gehouden - pianopartij. Natuurlijk beschikken we over voldoende uitvoeringen van deze liederen met pianobegeleiding, waaronder zelfs een aantal complete cycli (Luonnotar/Koskenlaskijan, Juntunen/Von Otter e.a./Derwinger en Söderström/Krause/Ashkenazy). Wie een en ander tegenover elkaar wil afwegen heeft wat dit betreft materiaal genoeg.
Kielland rijgt in dit liedrecital het ene hoogtepunt aan het andere. Haar tekstverbeelding is fenomenaal en daarmee ook haar voordracht die muzikale intelligentie aan vlekkeloze vocalistiek paart. Het kan niet anders dan dat zij alleen al daardooir een belangrijke inspiratiebron is geweest voor het door zijn chef-dirigent Petr Popelka uitmuntend geleide Noorse omroeporkest. Samengevat komt het neer op ideale vertolkingen van deze afwisselend dramatisch en lyrisch getinte miniaturen. De opnametechnische omlijsting is eveneens eersteklas.
Dat alles tezamen maakt het extra jammer dat het na driekwartier alweer voorbij is, terwijl er nog een aanzienlijk aantal andere orkestraties (wel of niet getransponeerd) zijn van o.a. Stagnelius, Paul, Rydberg Wecksell, Oksanen, Hedberg en Runeberg. Nog een gemiste kans: Luonnotar op.70 (duur ca. 10 minuten), zij het dat Sibelius dit werk op een tekst uit de mythologische Kalevala schreef voor sopraan (en orkest), hetgeen voor uitvoering door een mezzo uiteraard enige, zij het niet fundamentele aanpassing behoeft.
Maar laten we toch vooral blij zijn met wat er wel is. De liedteksten zijn in het boekje zowel in de oorspronkelijke als in Engelse vertaling afgedrukt.
Een tip voor het Internationale Liedfestival in Zeist: haar snel uitnodigen voor een Sibelius-recital!