CD-recensie
© Aart van der Wal, juli 2010
 |
Schumann: Pianokwintet in Es, op. 44 - Pianokwartet in Es, op. 47.
Jozef de Beenhouwer (piano), Panocha String Quartet.
Phaedra DDD 292020 • 57' •
Klik hier voor de website van Phaedra
Tijdens het internationale muziekfestival in Granada hoorde ik in het exquise Alhambra onder andere het nog vrij jonge London Haydn Quartet in een aantal strijkkwartetten van Joseph Haydn. Met welk enthousiasme werd daar op het schaars verlichte podium gemusiceerd en welke stormen van enthousiasme riep dat bij het publiek op! De bravo's waren niet van de lucht. Musiceren als in een droom? De werkelijkheid was echter heel wat barser, maar gelukkig komt het niet zo vaak voor dat een ensemble dat een reputatie te verliezen heeft zo vaak letterlijk naast de noten grijpt, met de primus inter pares voorop. Bij tijd en wijle was het zelfs niet om aan te horen, maar dat deerde het publiek allerminst. Waren de toehoorders dan misschien in opperste vakantiestemming? Zaten er te weinig liefhebbers in de zaal met een scherp oor? Het zijn wel van die momenten waarop je je afvraagt of je bij de beoordeling van de technische prestaties de lat soms niet wat al te hoog legt. Maar de meeste musici trekken er zich - zo is mijn ervaring - niets van aan dat vele onvolmaaktheden in het spel door het publiek eenvoudigweg niet worden opgemerkt. Ze doen toch hun uiterste best om er het allerbeste van te maken. Waarom? Omdat, als ze de lat voor zichzelf lager leggen, een voortdurend dalende lijn zich gaat aftekenen. Wie niet voortdurend het uiterste van zichzelf vraagt slaat de weg naar beneden in.
Dit schoot me meer dan terloops te binnen toen ik de Belgische pianist Jozef de Beenhouwer met het Praagse Panocha strijkkwartet. Is dit muziek maken door vijf heren die de middelbare leeftijd al ruimschoots zijn gepasseerd? De Beenhouwer is inmiddels 62, het Panocha werd al in 1968 opgericht door studenten van het conservatorium in Praag.en bestaat dus inmiddels 42 jaar! Maar wat een geweldige, doorwrochte ensembletechniek horen we hier! De intonatie is net zo perfect als de balans, er waait een verfrissende wind door deze uitvoeringen, de fraseringen zijn net zo meesterlijk getroffen als het dynamische discours. Dit is 'gewoon' musiceren op topniveau, compromisloos en met een geraffineerd oor voor Schumanns grillige klankstructuren. Eigenlijk heb je zo'n ensemble nodig om het geniale in deze muziek op en top boven water te halen. Dit zijn uitvoeringen die terecht stormen van enthousiasme teweeg kunnen brengen. Dat het publiek op de spreekwoordelijk uiterste punt van de stoel zit en wordt er niet gehoest en gekucht, maar ademloos wordt geluisterd. Communicatief musiceren heet dat dan.
Het idee voor de opname ontstond na een concert tijdens het Panocha Festival in april 2007 in het Belgische Leut. Het moet daar in de Sint-Pieterskerk een gedenkwaardig moment zijn geweest, want het was de eerste keer dat De Beenhouwer en het Panocha gezamenlijk optraden. Het moet een geweldig concert zijn geweest, want het lijkt mij dat de opname - die eveneens in de Sint-Pieterskerk werd gemaakt - dat weerspiegelt. Clara Schumann typeerde het Pianokwintet als 'Ein Werk voller Kraft und Frische' en dat is precies wat we hier horen. Het Pianokwartet vond Schumann zelf effectvoller dan het Pianokwintet, maar of hij daar gelijk in had? Oordeelt u zelf, al zal het geweldige spelniveau dat er niet gemakkelijker op maken.
De in mei 2009 door Johan Favorcel gemaakte opname zet de imposante Steinway D en het kwartet in een ideale balans neer, met de akoestische galm precies goed. De timbres van de instrumenten komen volkomen natuurgetrouw uit de luidsprekers. Waardering ook voor het goed gedocumenteerde cd-boekje mét tevens de Nederlandse tekst. Al met al een uitgave waarmee Phaedra zeker alle eer kan inleggen.
Phaedra komt voort uit de Griekse mythologie. Zij was de tweede dochter van Minos, de vrouw van Theseus. Zij had de dood van Hippolytus, haar stiefzoon, op haar geweten en pleegde daarna zelfmoord. Phaedra wordt voorgesteld als de brenger van de goede boodschap. Maar Phaedra betekent ook .de mooiste, de liefste. We vinden haar geschiedenis terug bij o.a. Euripides (Hippolytus) en Seneca (Phaedra).
Bij Phaedra ligt de kern van het repertoire bij de componisten uit de Lage Landen, met name die uit Vlaanderen en Wallonië. Zo worden vrij onbekende namen bekend en blijven ze wellicht de vergetelheid bespaard. Er zijn ook in de periferie componisten genoeg die prachtige werken hebben geschreven die het waard zijn om te worden uitgevoerd; en dan slechts incidenteel. .
Wie meer wil weten van het uitgebreide programma van Phaedra verwijs ik graag naar de website van Phaedra.