CD-recensie
© Aart van der Wal, november 2017
|
Weer eens wat anders, Schubert-liederen met orkestbegeleiding. Schubert hield het bij de piano, maar Liszt zag al in 1835, dus al zeven jaar na Schuberts dood, de orkestrale mogelijkheden van sommige liederen. Het aanwezige dramatische potentieel was in zijn ogen meer dan groot genoeg om er een passende instrumentatie bij te bedenken. Daarmee maakte Liszt tevens de weg vrij voor latere bewerkingen, met als belangrijke bewerkers Brahms, Berlioz, Mottl, Reger, Richard Strauss, Webern, Britten en nog vrij recent Krawczyk. Er is winst: dramatisch getinte grootschaligheid. En er is verlies: de intimiteit die in deze liederen huist. Theater versus salon. Het leverde en levert ongetwijfeld voor- en tegenstanders op. 'Rommelen' met het origineel zou op het eerste gezicht een gebrek aan respect jegens de componist kunnen impliceren, maar ook hier geldt een keerzijde: juist dat respect heeft aangezet tot orkestratie, wel of niet met de wil er iets nog mooiers (of meer dramatisch) van te maken. Terwijl waarschijnlijk geen enkele bewerker zich zou wagen aan iets wat in zijn ogen de moeite van dat bewerken niet echt waard is. Laurence Equilbey houdt in het boekje een sterk pleidooi voor de orkestratie van deze liederen, maar op een punt moet ik toch met haar van mening verschillen: dat deze orkestraties het dichtst bij de intimiteit van deze liederen komen, ja soms zelfs 'minimalistisch' qua stijl. Het is een argument dat geen stand kan houden omdat orkestratie niet alleen vanzelfsprekend schaalvergroting impliceert, maar ook het eigen kleurkarakter van deze liederen onherroepelijk in een heel ander licht plaatst. Daar is nu eenmaal geen ontkomen aan. Daarom is het ook niet zinvol om piano- en orkestversie met elkaar te vergelijken: er huist een wereld tussen. Dit gezegd hebbende valt het op dat met name de tenor de diepere gelaagdheid van deze liederen niet altijd herkent en zich dan teveel aan de buitenkant ervan beweegt (met 'Erlkönig' als representatief voorbeeld). Het is expressief dan eerder flets dan dat het de ziel echt kan beroeren. Meer variatie qua klankkleur was hier zeker op zijn plaats geweest. Wat daarbij zeker niet heeft geholpen is het gebrek aan voldoende vocale portee om deze liederen letterlijk verder te dragen. index |
|