CD-recensie
© 1999 Aart van der Wal
Schubert: Winterreise, D. 911.
Tom Krause (bariton), Gustav Djupsjöbacka (piano).
Finlandia 544222 • 71' •
Tom Krause heeft in zijn lange carrière als lied-, opera- en oratoriumzanger een respectabele discografie opgebouwd, maar deze Winterreise kan ik daartoe toch niet geheel rekenen. De stem is in het lage en middenregister nog altijd warm en volumineus, maar in het hogere bereik ontbreekt het inmiddels aan veerkracht, waardoor o.a. snelle toonwisselingen in krachtige passages onvoldoende tot gelding komen en de grote lijn weleens verloren dreigt te gaan. Ook op het legato is wel wat of te dingen, getuige het wankel verlopende Irrlicht (de negende maat had een retake verdiend). De laatste opname van D.F. Dieskau (Philips) bewijst eens te meer dat in deze cyclus de stemkwaliteit geen absolute voorwaarde is voor een indringende vertolking. Het zijn de dynamische nuances, de wijze waarop de woorden en dus ook de melodie worden gevormd en het gevoel voor tempo en maat, die de verborgen krachten in dit werk losmaken. Krause schiet hierin tekort, zoals al blijkt in Gute Nacht: zo ontbreekt qua dynamiek en dictie het onderscheid tussen Fremd bin ich eingezogen en Das Mädchen sprach von Liebe. In Der Lindenbaum blijft de lyriek in de majeur-passages onderkoeld en is niet lichtvoetig genoeg, waartegen het mineur nogal flets afsteekt. In Frühlingstraum wordt de eerste strofe te breed en te zwaar aangezet en levert de terugkeer naar de wrede werkelijkheid (Und als die Hahne krähten) niet het beoogde schokeffect op.
Affiniteit met de inhoud is hier trouwens toch al ver te zoeken, omdat de pianist na de opmaat in de inleiding weer eens een tenuto plaatst en vanaf maat 27 de tempoaanduiding Langsam negeert. Das Wirtshaus mist de krachteloze wanhoop en het bijna smekende karakter, doordat niet alleen de harmonieblokken intense tragiek missen, maar ook de desolate sfeer vanaf Nun weiter denn, nur weiter, mein treuer Wanderstab ontbreekt. Djupsjöbacka's spel wordt herhaaldelijk ontsierd door maniërismen (o.a. tenuti zoals aan het begin van Gute Nacht) en beseft hij onvoldoende dat de piano-introductie in de liederen de toon zet voor het verdere verloop. Zo krijgt de door zijn lichte gratie bijna schokkende Ländler in Täuschung een onbedoelde onverbiddelijkheid, die ook de zanger niet ongemoeid laat. De digitale opname vertoont ruissporen en verandert het perspectief soms merkbaar.