CD-recensie

© Aart van der Wal, januari 2018

Wie de cd heeft toegestuurd weet ik niet (de envelop gaf geen uitsluitsel en een briefje zat er niet bij), maar het is onwaarschijnlijk dat het Sony is geweest (u weet inmiddels wel waarom). Veel doet het er niet toe, want ik ben er blij mee. Heel blij zelfs. Daria van den Bercken ontpopt zich als een ware 'scarlattiste' die deze sonates muzikaal het volle pond geeft. Zelfs op een Steinway D. waarvoor - zoals we allen weten - deze sonates niet zijn geschreven. Maar wel zeer dankbaar repertoire voor iedere pianist die deze sublieme eendelige miniaturen (want dat zijn het) op hun juiste waarde weet te schatten. En als het dan verloopt zoals op deze cd betekent dit tevens dat ook de luisteraar erdoor in de ban wordt geslagen.

Domenico Scarlatti en Johann Sebastian Bach delen hetzelfde geboortejaar: 1685. Maar beide componisten delen nog iets anders, iets dat nog belangrijker is: ze schreven onweerlegbaar de allermooiste muziek voor 'hun' toetsinstrument. We maken kennis met twee volkomen verschillende stijlen: de 'strengheid' van Bach (met de fuga als waar hoogtepunt) tegenover Scarlatti's veel vrijere manier van componeren, met veel Spaanse maar soms ook Italiaanse folklore in zijn muziek verweven. Spaanse folklore, zult u zeggen? Zeker! Hij werkte immers jaren in Spanje, waar hij ook overleed, op 23 juli 1757, in Madrid. Het mag een wonder heten dat er van zijn rijke sonate-oeuvre nog in totaal 555 sonates het hebben 'overleefd', want in 1755 bevonden de handgeschreven partituren zich in Lissabon, toen een enorme aardbeving (echt, Groningen is er niks bij) daar een enorme verwoesting aanrichtte. Stom toeval eigenlijk, want het was uiteraard niet Scarlatti's vooruitziende blik, maar wel het feit dat hij kopiisten eerder opdracht had gegeven een aparte set aan te leggen voor een Italiaanse muziekuitgever. Daar werden ze ook keurig afgeleverd, door niemand minder dan de vermaarde castraat Carlo Broschi die vooral bekend is geworden door zijn artiestennaam: Farinelli.

Van den Bercken weet uitstekend raad met de vele speltechnische vernieuwingen die Scarlatti in zijn sonates vlocht, variërende van razendsnelle herhalingen van slechts één noot, de fonkelende terts- en sextparallellen, de grote toonafstanden en - al kan de cd u dit niet laten zien - de over elkaar gekruiste linker- en rechterhand. Stuk voor stuk nieuwigheden die door de grote toetsenist Scarlatti waren bedacht. Niet dat hij erop uit was om als componist of uitvoerend musicus in puur technisch opzicht te epateren, want wat hij heeft neergeschreven is zowel intens muzikaal als conceptueel fascinerend. Maar ook Van den Berckens uiterst smaakvolle en kleurrijke benadering brengt deze uitvoeringen dicht bij het ideaal. Er wordt niets gemaskeerd (pedaalgebruik!), integendeel: iedere noot, iedere frase wordt in volmaakte helderheid gepresenteerd.

Kortom, intens muzikaal en zo wordt dit flitsende en flonkerende spel met zijn vele lyrische ondertonen ook aan de microfoons van Michael Fine toevertrouwd. Het komt ook zonneklaar naar voren dat het gekozen instrument (een imposante Steinway D) minder belangrijk is dan het puur muzikale karakter waarmee deze Nederlandse pianiste haar eminente visitekaartje hier heeft afgegeven.
En Michael Fine, verantwoordelijk voor zoveel schitterende opnamen, heeft er met deze registratie weer een aan zijn indrukwekkende conduitestaat toegevoegd. Ook hij is uitermate muzikaal (hij is tevens klarinettist en componist!) en met Erdo Groot als balance engineer is het resultaat in klank ongekend transparant, de balans om door een ringetje te halen en de definitie een klasse apart. Wat dan tevens betekent dat pianotechnicus Michel Brandjes het instrument feilloos in de watten heeft gelegd. Er rest slechts één conclusie: een uitgave om diep de hoed voor af te nemen!

index