Ries: Strijkkwartet nr. 2 in G, op. 70 nr. 2 - nr. 20 in f, WoO 48.

Schuppanzigh Quartett.

CPO 777 227-2 • 61' •

 

 

 

 

---

De in Bonn geboren Duitse pianist en componist Ferdinand Ries (1784-1838) trok evenals Beethoven naar Wenen en was daar enige jaren diens leerling. Ries' bewondering voor de muziek van de grote meester leidde ertoe dat hij zich met hart en ziel daarvoor inzette. Ries was - met F.G. Wegeler - ook de auteur van de in 1938 gepubliceerde Biographische Notizen über L. van Beethoven, die precies zijn zoals de titel aangeeft: notities. Ze hadden dus niet de pretentie van Thayer's Life of Beethoven, de eerste grote Beethoven-biografie, maar ze bevatten wel kostelijk, anekdotisch materiaal dat ondanks enige romantisering en overdrijving toch een goed inzicht geeft in Beethovens bestaan in Wenen en omgeving.

Dat een groot deel van het leven van Ries in het teken stond van Beethoven blijkt met name uit de nagelaten composities, die zich zowel naar vorm als naar inhoud sterk op Beethovens muziek projecteren, feitelijk zich daaraan spiegelen. Dat geldt ook voor de 26 (!) strijkkwartetten, waarvan het merendeel het zeker waard is om gekend te worden, al speelde Ries als componist niet meer dan een bescheiden rol in de Weense periferie rond Beethoven.

Wat Ries' muziek zo aantrekkelijk maakt zijn de aansprekende melodieën, de interessante harmonieën en een springlevende ritmiek. Dit is bij lange na geen muziek voor tussen de schuifdeuren, maar voldragen werken van een scheppend kunstenaar, die niet wars was van experimenten en zelbewust zijn gedachten aan het notenpapier toevertrouwde. Ries was ook kritisch wat de uitgave van zijn werken betrof. Het duurde vaak lang, na veel wikken en wegen, alvorens hij tot publicatie overging. Hij componeerde vaak letterlijk tussen de bedrijven door, op zijn vele concertreizen (hij was een uitstekende pianist) door Europa. Met een half dozijn symfonieën, negen pianoconcerten, drie opera's, vijf oratoria, veel kamer- en pianomuziek is Ries de geschiedenis ingegaan als de componist in de directe schaduw van Beethoven. Van zijn in totaal bijna 300 werken heeft het label CPO reeds een behoorlijk deel discografisch ontsloten, maar ze kwamen in onze kolommen helaas nog maar nauwelijks aan bod. Wie dit repertoire een beetje volgt herkent al snel Ries' ontwikkeling van de traditionele klassieke vormen naar de expressiviteit van de Romantiek.

	Ferdinand Ries

Het Schuppanzigh Quartett (het ensemble met dezelfde naam heeft een groot aantal strijkkwartetten van Beethoven ten doop gehouden) is een warm pleibezorger van deze beide kwartetten, die het midden houden tussen fraai uitgesponnen lyriek en hemelbestormende dramatiek. Ze zijn technisch bijzonder veeleisend, maar het kwartet weet in dit opzicht van wanten. Het ensemble durft deze muziek ook fors aan te pakken, met een op maat gesneden schaalvergrotend effect dat deze stukken volkomen recht doet. Hier geen biedermeier-gemoedelijkheid rond het knusse haardvuur maar vlammend accoordspel, stevig aangezette syncopen en gepassioneerde uitbarstingen, afgewisseld door een dichterlijk cantabile in de langzame delen. In het scherzo (allegro vivace) van op. 70 nr. 2 treffen de ritmisch pregante profilering en de met verve aangezette dynamische contouren. Ook in de afwerking van frasen en de onderlinge balans staat dit kwartet zijn mannetje.

De in samenwerking met Deutschlandfunk gemaakte opname klinkt als een klok en maakt deze uitgave extra aantrekkelijk. Voor wie verder wil kijken dan bij hoofdpersonen uit de muziekencyclopedie zal aan deze muziek veel plezier beleven.