CD-recensie
© Aart van der Wal, februari 2010
 |
Tsjaikovski: Rococo-variaties op. 33.
Prokofjev: Sinfonia concertante in e, op. 125.
Gautier Capuçon (cello), Mariinsky Theatre Orchestra o.l.v. Valery Gergiev.
Virgin Classics 694486 0 7 • 62' •
Live-opname, Sint-Petersburg, 24 december 2008.
Om met Valery Gergiev te beginnen: waarin huist nu eigenlijk zijn geweldige kracht als dirigent? Want al zijn er zeker soms zwakke momenten in de stortvloed van concerten, ballet- en operavoorstellingen die hij in Europa, Amerika en Azië leidt, te ontwaren, zijn zowel persoonlijke als artistieke charisma wordt door vrijwel iedereen op slag herkend. Er steekt zoveel energie in zijn podiumoptredens dat het eigenlijk niet anders kan dat hij dat van zijn musici ook terugkrijgt. Dat daardoor juist die wisselwerking ontstaat die de toehoorder simpelweg in de ban slaat, een overweldigende indruk achterlaat. Of het nu Mahler, Tsjaikovski, Prokofjev, of Sjostakovitsj betreft. Zeker, voor de Weense klassieken zou hij mijn eerste keus niet zijn en wat zijn visie het Frans-impressionistische repertoire betreft gaf hij mij vaak genoeg reden de wenkbrauwen te fronsen. Ondanks zijn soms superieur vormgegeven La Mer van Debussy. Maar goed, als we het eens zijn over zijn geweldige kracht, dan ligt die toch vooral in het Russische repertoire, met sterke uitschieters naar de romantici als Berlioz. Want als het om het creëren van de meest uiteenlopende, maar o zo fascinerende orkestkleuren gaat zijn we bij Gergiev absoluut bij het juiste adres. We hoeven alleen maar Stravinsky's Le sacre du printemps, Moesorgski's Boris Godoenov of Prokofjevs Romeo en Julia uit de kast te trekken om op dit punt weer helemaal bij te zijn.
Dat Gergievs optreden niet altijd voor vredelievende taferelen zorgt moge toch wel duidelijk zijn. Hij kan zich bij vlagen ontpoppen als een veeleisende tiran die zijn musici tot over de grenzen van hun fysieke kunnen kan drijven. Hij kan volkomen onvoorbereid op repetities verschijnen om dan in een mum van tijd het heft in handen te nemen en te houden. Maar menigeen kijkt daar dan wat vreemd, zo niet verstoord tegenaan. Van een dirigent wordt immers verwacht dat hij zijn zaakjes van haver tot gort kent, alvorens aan te treden? Bij Gergiev schiet dat er soms bij in. Te weinig tijd om zich goed voor te bereiden, teveel in de weer met zijn mobieltje en te weinig rust in het lijf. Maar als hij dan op de bok staat, is er die magie die hij blijkbaar moeiteloos weet uit te dragen en die zich over het gehele ensemble verspreid.
In het interview (klik hier) dat ik onlangs met Gautier Capuçon had, schilderde hij met korte streken zijn samenwerking met Gergiev in de Rococo-variaties en de Sinfonia concertante. Het is Gergiev ten voeten uit:
"This was truly something. We just had one dress rehearsal and the concert itself to get it all finalized. So we performed and recorded Tchaikovsky's Rococo Variations and Prokofiev's Symphony-Concerto in E minor. Valery was really incredible. But also playing this music in St. Petersburg with the Mariinsky Theatre Orchestra. My skin was like .wow! Okay, some conductors are great, they accompany me incredibly, but with Valery it was even more than that, almost as if he was helping me, or challenging me to push even further, almost over the edge. I don't think I would ever do this on my own. Frankly, this is all about chemistry. This makes it so great to share this music with a charismatic, not to say unique character like Valery Gergiev."
Dat is het dus! Of het het wilt of niet, Gergiev zuigt je gewoon mee in zijn musiceren, hij geeft je vleugels en haalt onvermoede eigenschappen uit je naar boven. En dat horen we hier allemaal, in deze fantastische uitvoeringen van twee stukken waarvan er een, de Rococo-variaties, door vrijwel iedere cellist van naam wordt gespeeld en is opgenomen. Het is dus vrijwel doodgespeeld, de grote poëtische kracht zit er weliswaar nog helemaal in, maar de 'overkill' heeft die eruit geslagen. Dan heb je als kritische muziekliefhebber die geweldige combiinatie Gergiev-Capuçon nodig om in die variaties weer dat echte 'Meisterstück' te herkennen dat het werkelijk is. Terug naar de basis, met daar bovenop een grote dosis flair.
Prokofjevs Sinfonia concertante heeft daarentegen pas aan populariteit gewonnen doordat meer en meer cellisten en dirigenten het op hun repertoire hebben gezet. Hoewel de legendarische Mstislav Rostropovitsj de werkelijke toon voor dit concert heeft gezet is er dan toch zo'n heel groot talenten als Gautier Capuçon die met zo'n grote orkestleider als Valery Gergiev dat stuk van Prokofjev bij wijze van spreken alle hoeken van de concertzaal laat zien. We horen Capuçon hier tot het uiterste (door Gergiev...) gedreven, zomaar in het diepe gegooid na slechts één 'dress rehearsal'. Dankzij de prachtige opname mogen we het in de grote concertzaal van het Mariinski-theater allemaal ongecensureerd meebeleven. Klasse!