CD-recensie
© Aart van der Wal, februari 2023
Golden Strings - Sonates voor viool en basso continuo Montanari: Dresden-sonate in d - in e - in a Mossi: Sonate in d, op. 6 nr. 4 - in E, op. 6 nr. 5 - in g, op. 5 nr. 6 Anima & Corpo: Gabriele Pro (viool & artistieke leiding), Maria Calvo (cello), Simone Vallerotonda (luit & barokgitaar), Cristiano Gaudio (klavecimbel) |
|
Het was zonder meer een goede gedachte om deze vioolsonates van deze beide Italiaanse componisten samen te brengen op een cd, want tot nu toe moesten we het als barokliefhebbers toch vooral hebben van anthologieën waarin slechts zijdelings daaraan aandacht werd besteed. Bloemlezingen die dan vooral in het teken stonden van componisten wier werk stilistisch verwant was aan dat van Arcangelo Corelli, hetzij als leerling, hetzij als volger.
Daar heeft het muzieklabel Arcana gelukkig verandering in gebracht, met deze drie sonates van Giovanni Mossi (ca. 1680-1742) en drie van Antonio Montanari (1676-1737). Tijdgenoten dus van Johann Sebastian Bach, maar zowel muzikaal als geografisch mijlenver van hem verwijderd. De drie sonates van Mossi worden in het cd-boekje als 'world premiere recording' aangeduid. Ik twijfel er geen moment aan.
De naam van Corelli viel reeds, maar niemand weet of Mossi en Montanari wel bij hem hebben gestudeerd. Er zijn althans geen historische documenten overgeleverd die dit bevestigen (noch ontkennen, voeg ik er gelijk maar aan toe).
In de toelichting in het cd-boekje worden hun werken gewaardeerd als 'most important exponents of 18th-century Roman instrumental music', wat - het spreekt voor zich - gezien moet worden binnen de kaders van hun tijd. Voor ons 21ste-eeuwers, overstelpt als we zijn geraakt met ook Italiaanse barokmuziek, kunnen we die conclusie misschien wel onderschrijven, maar dat levert op zich nog geen bruikbaar waardeoordeel op (waar nog bijkomt dat we door zoveel muziek, hoe schitterend zij op zich ook is, behoorlijk blasé zijn geraakt). Na beluistering is mijn eigen conclusie evenwel dat deze zes vioolsonates (feitelijk sonates voor viool en basso continuo) in ieder geval een plaats verdienen binnen de ontwikkeling van het genre in het Italië van de achttiende eeuw.
 |
|
De 62-jarige Antonio Montanari volgens Pietro Leone Ghezzi (1674-1755) |
Kortom, ik wil er zeker een lans voor breken, want ze tonen ons zonder uitzondering veel compositorische inventiviteit en originaliteit naast spirituele bevlogenheid. Technisch zijn ze ook verre van eenvoudig te realiseren: virtuositeit viert hoogtij, mag zelfs op meerdere punten uitbundig worden genoemd. Ik durf aldus best de stelling aan dat ze kwalitatief niet onderdoen voor die van hun (wel of niet leermeester) Arcangelo Corelli (die in januari 1713 in Rome overleed), wat op zich al een zekere maatstaf stelt. Om het tijdsbeeld nog wat aan te scherpen: Mossi's op. 5 en 6 ontstonden in respectievelijk 1727 en 1733, terwijl de sonates van Montanari ontstaan moeten zijn gecomponeerd in of vóór 1717, toen ze door niemand minder dan Johann Pisendel tijdens zijn bezoek aan Rome en na lessen bij Montanari het manuscript van diens drie sonates handmatig overschreef en meenam naar het hof in Dresden. Wat dus - de reputatie van Pisendel in acht nemend - eveneens het nodige zegt over de kwaliteit van deze (Dresden)sonates.
De sonates van deze beide, tevens als zeer begaafde violisten geboekstaafd staande componisten worden door het ensemble Anima & Corpo onder aanvoering van (solo)violist Gabriele Pro op sublieme wijze gerealiseerd. Stilistisch tot in de kleinste puntjes verzorgd en technisch vlekkeloos uitgevoerd is het voortdurend genieten geblazen, terwijl de heldere opname geen detail onbelicht laat en toch sonoor en warm uit de luidsprekers komt.
Het instrumentarium bestaat uitsluitend uit replica's (viool, cello, luit, barokgitaar, klavecimbel), maar dat kan niemand als een legitiem bezwaar zien. De details ervan worden in het boekje keurig opgesomd.