CD-recensie
© Aart van der Wal, januari 2017
Vespri di S. Giovanni Battista (reconstructie Frits Noske) Monteverdi: Confitebor tibi - Beatus vir - Laudate pueri - Laudate Dominum omnes gentes - Ut queant laxis - Magnificat - Laudate Dominum in sanctus eis Gregoriaans: Deus in adjutorum - Domine ad adjuvandum - Elisabeth Zachariae - Innuebant - patri - Joannes vocabitor - Inter natos - Tu puer, propheta - Audite insulae - Ister puer magnus, Nam et manus - Puer qui natus est nobis - Dominus vobiscum, Deus qui praesentem diem G. Gabrieli: Toccata a 4 C 237 Grandi: Motet Hic est praecursor Castello: Sonate concertate nr. 5 en 9 Bazzino: Dialogue Angelus Gabriel descendit Mieke van der Sluis en Evelyn Tubb (sopraan), Guillemette Laurens (mezzosopraan), Michael Chance & David James (countertenor), Michiel ten Houte de Lange en John Elwes (tenor), Jelle Draijer (bariton), Harry van der Kamp bas, Bob van Asperen (orgel), Chorus Viennensis o.l.v. Hubert Dopf, Nederlands Kamerkoor, Monteverdi Ensemble Amsterdam o.l.v. Gustav Leonhardt Philips 422 074-2 • 71' • Opname: december 1987 en maart 1988 in samenwerking met het Holland Festival Oude Muziek, Utrecht |
Vanaf het begin van deze eeuw tot vrij kort voor zijn dood in 2008 schreef de literatuurcriticus, essayist en literator Kees Fens korte stukjes in de Volkskrant. Vele daarvan verschenen in boekvorm (de bundel 'In het voorbijgaan'). Daaronder ook zijn essay 'de meest volmaakte muziek', gewijd aan Venetiaanse vespers. Hij citeert daarin uit het dagboek van Constantijn Huygens, dat deze in 1620 bijhield van zijn reis naar Venetië:
De 24ste juni, dat was het feest van de Heilige Johannes de Doper, bracht men mij naar de vespers in de kerk San Giovanni e Luzia, waar ik de meest volmaakte muziek hoorde die ik ooit van mijn leven te horen denk te krijgen. De beroemde Claudio Monteverdi, kapelmeester van San Marco, die de muziek had gecomponeerd, dirigeerde deze keer ook, met vier teorbes, twee cornetten, twee fagotten, twee violen, een basviool van monsterachtige grootte, de orgels en andere instrumenten, die alle even goed werden bespeeld, en tien of twaalf stemmen, die me van verrukking buiten mezelf brachten.
Huygens was toen nog geen 24 (hij zou hierna nog 67 jaar leven), maar al wel een groot Nederlands componist in wording. Bovendien bespeelde hij verschillende instrumenten en volgens zijn tijdgenoten niet onverdienstelijk: luit, gitaar, klavecimbel, viola da gamba. Hij componeerde ervoor, zoals hij ook voor de zangstem schreef. Huygens wist dus waarover hij het had: ik denk niet dat er enige twijfel hoeft te rijzen over die stemmen die hem zo verrukten dat ze hem buiten zichzelf brachten. De kwaliteit ervan moet zeer hoog zijn geweest.
Maar toch moet deze componist, musicus, dichter en latere staatsman Huygens (zijn in 1628 geboren zoon Constantijn zou het eveneens tot staatsman brengen, maar vooral de geschiedenis ingaan als ontwikkelaar van allerhande medische instrumenten) toen enigszins in de war zijn geweest, want in Venetië heeft die door hem genoemde kerk nooit bestaan, terwijl van Monteverdi's hand geen vespers bekend zijn die het feest van Johannes de Doper tot onderwerp hebben. Dat hij in 'een' kerk vespers zal hebben gehoord staat uiteraard buiten kijf (zo erg verward was Huygens nu ook weer niet). Ik schreef er al eerder over: de vesperdienst zoals die op bijzondere kerkelijke feestdagen in Venetië werd gehouden bevatte muziek die uit verschillende bronnen afkomstig was, maar uiteraard wel passend bij de gelegenheid. Zo moet het, onder de leiding van Claudio Monteverdi, ook op 24 juni 1620 zijn gegaan.
Fens maakte in zijn essay tevens melding van een reconstructie van de Johannes de Doper Vespers door Frits Noske. De cd, getiteld 'Vespri di S. Giovanni Battista' op muziek van onder anderen Monteverdi is misschien niet meer verkrijgbaar, maar wel op Spotify te beluisteren. Bovendien kunt u desgewenst bij Deutsche Grammophon terecht. Gustav Leonhardt (hij overleed in 2012) dirigeerde het geheel zoals alleen hij dat wilde en kon. De kans is groot dat stemmen en instrumenten u buiten uzelf brengen van verrukking.