CD-recensie

© Aart van der Wal, mei 2014

De Parijse componist Marin Marais (1656-1728) dankt zijn bekendheid vooral aan zijn kamermuziek waarin zijn lijfinstrument, de gamba (hij was een groot gambist), een centrale of belangrijke rol vervult. Dat zijn 'pièces de violes' hun weg vonden buiten Frankrijk, en dan met name in Engeland, Duitsland en Nederland, mag enige verbazing wekken, want Marais was werkelijk met geen stok uit Parijs te krijgen, of het moest Versailles zijn waar hij als hofmusicus was verbonden aan de entourage van achtereenvolgens Louis XIV en XV. Marais wist hoe je de notabelen moest entertainen: hij schreef exquise muziek voor bij de vele copieuze hofmaaltijden (zeg maar tafelmuziek voor bij het koningsmaal), maar ook concertmuziek die prima dienst kon doen bij andere gelegenheden, variëren van officiële ontvangsten tot concerten voor genodigden. Marais zal in dit verband veel hebben opgestoken van hofcomponist Jean-Baptiste Lully, die hem ook het baantje van musicus bij het hoforkest wist te bezorgen. Hij zou, deze trouwe dienaar des konings, tot drie jaar voor zijn dood aan dat orkest verbonden blijven.
Maar Marais mocht dan niet van reizen houden, zijn reputatie in het buitenland was in ieder geval gevestigd, want van heinde en verre kwamen musici naar hem toe om les bij hem te nemen. Dat de gamba het uiteindelijk moest afleggen tegen de cello zal Marais zeker hebben verdriet: het instrument waar hij zo bedreven op was en waarvoor hij zoveel composities had geschreven, raakte geleidelijk aan zelfs in de vergetelheid. Maar hij zou zéér tevreden zijn geweest als hij een kijkje had mogen nemen in de hedendaagse muziekscene, want vooral dankzij de historisch geïnformeerde uitvoeringspraktijk werd de gamba weer in ere hersteld. Sterker nog, er kwam zelfs een bioscoopfilm met daarin Marais en zijn gamba als protagonist.
Zoals Beethoven in 1825, herstellende van een zware ziekte, zijn 'Heiliger Dankgesang eines Genesenden an die Gottheit' schreef, zo hield Marais zich ruim een eeuw eerder ook al bezig met het menselijk lichaam. In dit geval betrof het een operatie aan de blaas: 'Le tableau de l'opération de la taille'. Misschien is het, net als bij Beethoven in diens Pastorale, meer 'Ausdruck der Empfindung als Mahlerey' (in een brief van 28 maart 1809 aan de muziekuitgeverij Breitkopf & Härtel in Leipzig), maar het lijkt wel degelijk op programmamuziek, al is die niet zo uitgesproken als later in de Romantiek.
Uit zijn 'tragédie en musique' Alcione uit 1706 stelde Marais een aantal 'Suites des Airs à Joüer' (jawel, het draait hier om pure spelvreugde!) samen, warop de gehele hofhouding naar hartenlust kon dansen op het glanzende parket. Ze moeten prachtig hebben geklonken in een feërieke omgeving met grote spiegels, kristallen kroonluchters, de préludes, marsen, airs, menuetten, bourrées, passepieds, sarabandes en gigues. Wie zich het een beetje concreter wil voorstellen, misschien wel mee wil dansen, kan prima terecht bij deze uitgave met Le Concert des Nations onder leiding van Jordi Savall. De documentatie, met fraaie manuscriptafbeeldingen in kleur, is weer tiptop in orde.

index