CD-recensie

© Aart van der Wal, juni 2024

Erich Wolfgang Korngold (1897-1957), de zoon van Julius Korngold (1860-1945), de Weense muziekpublicist en protégé van de alom gevreesde criticus Eduard Hanslick, leek net zo'n wonderkind als Mozart: hij was nauwelijks negen jaar jong toen hij al zijn cantate Gold afleverde. Gustav Mahler - die door de invloedrijke Julius in de pers door dik en dun werd verdedigd - was er zo enthousiast over dat hij de piepjonge componist prompt tot 'genie' bestempelde en ervoor zorgde dat hij lessen kon volgen in de compositieklas van Alexander von Zemlinsky. Al spoedig daarna werd de aan het Weense conservatorium verbonden Robert Fuchs zijn leraar.

In 1910 - Korngold was toen pas 13! - was het eveneens Zemlinsky die op 4 oktober het kersverse ballet Der Schneemann aan de Wiener Hofoper introduceerde, waarna het niet zonder succes her en der in Duitsland en Oostenrijk werd uitgevoerd. Ook andere componisten van naam onderkenden Korngolds talenten. Zo roemde niemand minder dan Richard Strauss de vormvastheid en de stijl en stak hij niet onder stoelen of banken dat die 'dekselse knaap' toch wel erg veel in zijn mars had. Wie kon nog zo jong zulke muziek met zoveel uitdrukkingskracht schrijven?

Een niet minder welsprekend voorbeeld van dat grote jonge talent is de Tweede pianosonate in het heldere E-groot, Korngolds op. 2, gecomponeerd tussen juni en december 1910, dus ten tijde van Der Schneemann. Er huist onder meer veel Brahms in, maar de structuur is zo helder als glas en niet minder belangrijk: de latere Korngold wordt er al duidelijk in herkenbaar, zowel melodisch en harmoniek als qua kleuringsaccenten. Zozeer zelfs dat de meer conservatieve muziekcritici, onder meer in ons land, het stuk 'te modern' vonden. Niemand minder dan Artur Schnabel (in het cd-boekje is de naam overigens verkeerd gespeld) hield de sonate ten doop en was er ook later een warm pleitbezorger van.

De Nederlandse pianist Ramon van Engelenhoven (*1995) heeft niet alleen deze sonate aan de microfoons toevertrouwd, maar ook drie van zijn eigen bewerkingen daaraan toegevoegd, met als resultaat een prachtig Korngold-album waaruit niet alleen de grote affiniteit van de pianist blijkt met het zo bijzondere oeuvre van deze in 1897 in het huidige Brno, nu Tsjechië geboren componist, maar ook zijn overtuigende rol als bewerker. Het album is bovendien extra aantrekkelijk omdat er van de pianosonate (helaas!) relatief weinig opnamen bestaan, terwijl de drie ten tonele gevoerde arrangementen nog niet eerder op cd zijn verschenen. En niet te vergeten de zeer verhelderende toelichting van de hand van de pianist.

Maar hoe zit het eigenlijk met Korngolds op. 1, zijn eerste pianosonate, eveneens uit 1910, in het donkere d-klein? Dat is evenmin 'klein bier', door de virtuositeit en het jeugdig elan dit het uitstraalt en van een al behoorlijk ontwikkelde compositorische eruditie getuigt. Ook dit werk verdient het zeker om gehoord te worden.

Opera- of filmmuziek arrangeren voor piano solo is een heikel proces dat zich niet gemakkelijk laat 'sturen', maar gezegd moet worden dat Van Engelenhoven er met vlag en wimpel in is geslaagd om het idiomatische karakter van het origineel naar zijn lijfinstrument te 'vertalen'. De door hem samengestelde suite uit de filmmuziek van The Sea Hawk is daarvan een sprankelend voorbeeld, de albumtitel meer dan waardig. Al met al een prestatie van formaat die duidelijk naar meer smaakt.

TRPTK heeft de best denkbare opnametechnische middelen ingezet om het klankkarakter van de Steinway D optimaal reliëf te kunnen geven. Ik denk niet dat een musicus meer kan wensen dan dit: dat zijn spel zo fantastisch mooi is vastgelegd.

Tot slot: op YouTube is veel over Korngold te vinden, waaronder de alom geprezen documentaire die leven en (film)werk van Korngold op bijzondere wijze inzichtelijk maakt (klik hier).

index