CD-recensie
© Aart van der Wal, november 2019
Debussy: Vioolsonate in g Janácek: Vioolsonate (R.) Strauss: Vioolsonate in Es, op. 18 Aitzol Iturriagagoitia (viool), Enrique Bagaría (piano) |
Je zou op de naam van deze Spaanse violist je tong breken: Aitzol Iturriagagoitia, maar dat geldt gelukkig niet voor de wijze waarop hij deze drie vioolsonates gestalte geeft. Samen met zijn net zo gloedvolle muzikale partner, de pianist Enrique Bagaría, zorgt hij voor uitermate muzikanteske vertolkingen waarin terecht scherpe idiomatische scheidslijnen worden getrokken tussen de muziek van deze drie zeer vooraanstaande componisten. Het tijdsbeeld is dat van de Laatromantiek, maar dat is alleen op papier zo: de idiomatische verschillen tussen deze drie sonates zijn te groot om ze in een alles overheersend romantisch getint keurslijf te duwen. Bovendien is de Franse romantiek iets heel anders dan de Duitse of de Tsjechische.
De vioolsonates van Debussy en (Richard) Strauss behoren inmiddels toch wel tot het (sowieso discografische) standaardrepertoire, maar ook de sonate van Janácek komt de laatste jaren steeds meer in de belangstelling te staan. Tussen de sonates van Debussy en Janácek is zelfs sprake van een soort van verbondenheid, al kent die een treurige achtergrond: de Eerste Wereldoorlog. Debussy schreef het werk in 1917 (minder dan een jaar voor zijn dood) en Janácek in 1914. De vioolsonate van Janácek is feitelijk zijn derde, maar de twee daaraan voorafgaande sonates, geschreven in zijn studententijd, zijn helaas verloren gegaan. Waarom hij zo lang heeft gewacht alvorens het genre opnieuw op te pakken vertelt de geschiedenis niet, zoals we ook niet weten waarom hij er voortdurend aan is blijven sleutelen: eerst in 1922 werd het werk uitgegeven. Het is subliem geschreven, maar tot in alle uithoeken grillig en contrastrijk, met sterk wisselende stemmingsbeelden en abrupte overgangen, alsof het discours zich afspeelt tussen hoop en vrees, al is er in het openingsdeel ruim plaats gemaakt voor de zozeer aan het muzikale hart van Janácek gebakken Tsjechische folklore. De daarop volgende 'Ballada' kent overigens geen duidelijke tonale ankerpunten, maar ze openen daardoor wel de weg naar een donker getinte lyriek van een wel heel bijzondere signatuur.
Het duo Iturriagagoitia-Bagaría weten de facetrijke karakteristieken van deze drie sonates zonder meer meesterlijk te treffen, daarin gesteund door de prachtige surround- annex stereo-opname. Wel moeten ze bij dit Spaanse label wat meer aandacht besteden aan wat vandaag de dag toch wel essentieel is geworden: de metadata. De tracks leveren wat dit betreft alleen maar het veelzeggende 'unknown album' en 'unknown artist' op. Dit kan echt niet meer. De labelchef weet er inmiddels van...