CD-recensie

© Aart van der Wal, mei 2009

De klassieke-muzieksector grossiert in herdenkingsjaren, maar wat daarvan ook mag worden gedacht, een nuttige functie vervullen ze zeker. De herdenking wordt immers vaak aangegrepen om niet alleen een stortvloed van heruitgaven op gang te brengen, maar eveneens om nieuw materiaal uit te brengen of juist een bepaald aspect van het werk van de componist te belichten. Dan zijn er de workshops, symposia en documentaires die - soms wel erg uitputtend - niet alleen die componist maar ook het tijdsbeeld, de desbetreffende cultuurperiode dichterbij brengen. Dat neemt echter niet weg dat het iets potsierlijks heeft wanneer een toondichter die al decennialang min of meer een schaduwrol speelt ineens in het volle licht van de mediaschijnwerpers wordt gezet onder het motto dat hij tot de allergrootste componisten behoort. Alsof er een herdenkingsjaar nodig is om tot die vaststelling te komen.

Voor Haydn geldt dat gelukkig niet in die mate, al blijft het uiterst merkwaardig dat een groot deel van zijn oeuvre in het concertbedrijf niet of nauwelijks aan bod komt. Hoe dat komt? Het lijkt misschien wat kort door de bocht, maar in essentie schreef Haydn gewoon teveel tijdens een lang leven dat niet echt tot de verbeelding spreekt. Geen geestelijke of materiële revoluties, geen titanische strijd om verheven doelen, geen gebalde vuisten, geen verzet tegen de gevestigde orde en geen muzikale omwentelingen die de gedachten op hol zouden kunnen brengen. Waarom dat bij Bach en Mozart wel anders ligt? Ik weet het eigenlijk niet, want hun aardse bestaan heeft evenmin iets weg van een avonturenroman, terwijl hun muziek niet per se beter is dan die van Haydn (voor zover een vergelijking in die zin überhaupt enige zin heeft). De bekende film Amadeus bevat weliswaar alle ingrediënten van zo'n avonturenroman, maar de waarheid is daarin ver te zoeken.

Een probaat middel om door het bos toch nog wat bomen te zien zijn de bijnamen die bij zo'n groot oeuvre tenminste enigszins houvast bieden. Ze zijn vrijwel nooit van de componist zelf afkomstig, maar ze helpen wel om de 'aanraakbaarheid' te vergroten, dat immense oeuvre tenminste een beetje identiteit te geven:. 'Oxford', 'Londense', 'Klok', 'Paukenroffel', 'Leeuwerik', 'Lobkowitz', 'Vogel', 'Kwinten', 'Filosoof' enzovoorts.

Het Jerusalem Quartet (met primarius Alexander Pavslovsky en tweede violist Sergej Bresler, de altist Amichai Grosz en de cellist Kyril Zlotnikov) heeft zich sinds de oprichting in 1993 in Jeruzalem!) al snel ontwikkeld tot een van de meest toonaangevende ensembles, dat niet alleen in de muziek van Joseph Haydn een dankbaar object heeft gevonden. Deze tweede uitgave van de Haydn-kwartetten (klik hier voor de bespreking van deel 1, alweer vijf jaar geleden) biedt een overrompelende charme en spiritualiteit, die de muziek voornaam en sprankelend de huiskamer binnenbrengt. En wie ontkomt aan de wijze glimlach die het ensemble over op. 76 nr. 5 legt? Alleen al het Largo cantabile e mesto is de aanschaf van deze cd dubbel en dwars waard! Dan is er de schitterende opname (september 2008, Teldex Studio, Berlijn) waarop dit geweldige, tot in de finesse gepolijste maar altijd spontane kwartetspel in alle denkbare kleuren werd vastgelegd. Haydn-jaar of niet, een cd om met volle overgave van te genieten.

index