CD-recensie

© Aart van der Wal, januari 2021

Royal Handel, de titel van dit nieuwe album, is ontleend aan de in 1719 in Londen opgerichte Royal Academy, met Georg Friedrich Händel (1685-1759) als ‘music director'. Geen wonder dus dat twaalf van de in totaal veertien recitatieven en aria's afkomstig zijn uit opera's van Händel en twee uit een opera van componisten die eveneens sterk bijdroegen aan het grote succes ervan: Attilio Ariosti (1666-1729) en Giovanni Bononcini (1670-1747).

Hoewel Outhere, de Belgische distributeur van het Franse label Alpha, ons wekelijks de laatste releaselijst stuurt en daar onlangs ook Royal Handel op prijkte, liet ik het erbij. Ach, dacht ik, er werd al en wordt nog steeds zoveel Händel uitgebracht… Tot ik kort daarna, al rondneuzend op Spotify, naar de aria ‘Deggio morrire, o stelle' uit Händels Siroe HWV 25 (gecomponeerd in Londen in 1728) luisterde en compleet werd overrompeld door de pure schoonheid van zowel Eva Zaïciks mezza voce als haar exquise interpretatie. Wow!, dacht ik. Ook het daaraan voorafgaande recitatief, ‘Son stanco', had op mij al diepe indruk gemaakt. Het lag dus voor de hand om de cd alsnog aan te vragen. Na al een paar dagen lag die al in de bus en uiteraard – ditmaal in 'full sound' – luisterde ik opnieuw naar de reeds beluisterde selectie uit Siroe. De schoonheid van de stem én de klank greep me opnieuw naar de keel; en nu zelfs nog meer. Het leek alsof ik met dit album waar goud in handen had. Tot het beeld tot mijn niet geringe ontsteltenis al spoedig daarna begon te kantelen…

Maar eerst iets over Eva Zaïcik, de Franse mezzo (1987, Ivry-sur-Seine) die in 2016 haar master behaalde aan het Parijse conservatorium en al kort daarna, in 2018, de tweede prijs van de Koningin Elisabeth Wedstrijd in de wacht sleepte. Om nog in datzelfde jaar te worden gehonoreerd met de Révélation lyrique van de Victoires de la Musique Classique. En alsof dat nog niet genoeg was behaalde ze de derde prijs tijdens het Concours Voix Nouvelles. Geen wonder dus dat haar zangcarrière zich al snel in een sterk opgaande lijn bewoog, te beginnen met de operatheaters van Rouen, Versailles en Dijon, en vervolgens in de Londense Royal Albert Hall in het kader van de BBC Proms, toen met het in de barokmuziek gespecialiseerde ensemble Pygmalion onder leiding van Raphael Pichon. Dan was er het door William Christie geleide Les Arts Florissants en diens project ‘Jardin des Voix', die haar voor een wereldtournee uitnodigde. Er kwamen studio-opnamen, met Les Talens Lyriques en het Taylor Consort, eveneens voor Alpha. Dat tezamen deed me veronderstellen dat ze zich wilde specialiseren in het barokrepertoire, maar verder zoekende bleek dat toch niet helemaal te kloppen, want zij bleek ook meer en meer actief in het klassieke en romantische repertoire (waar, het spreekt vanzelf, niets mis mee is: specialisatie is zeker geen absolute voorwaarde voor eminente vertolkingskunst).

Wat uit de muziekkritieken ook bleek is dat Zaïcik tot de grootste vertolkers van haar generatie wordt gerekend. Daar wil ik niets aan afdoen, maar wat deze cd betreft is het toch wel enigszins een deceptie geworden. Zeker, haar romige mezzo straalt een weldadige rijkdom uit, al zijn er momenten dat zich ook een – overigens niet echt storend - rafeltje aandient. Net zo zeker is dat haar mezza voce ronduit betoverend is, zoals dat tevens voor haar legato geldt. Kortom, de ingrediënten lijken ruimschoots aanwezig om een sublieme Händel voor het voetlicht te brengen.

Maar... het gevoel dat bij uiteindelijk overheerste was dat van een gebrek aan verbeelding in het merendeel van zowel de recitatieven als aria's. Nee, met haar dictie en articulatie is niets mis, ze beweegt zich zelfs met grote souplesse door dit bepaald niet kinderachtige programma, maar waar was haar affiniteit met de in de Barok zo essentiële versieringen (ze getuigen bij haar eerder van willekeur dan van een logische opbouw), terwijl ze niet op heeft met de zo belangrijke trillers. Begrijpen doe ik dit niet, en al evenmin waarom ze de zo essentiële verfraaiingen in de cadenza's uit de weg is gegaan. Wat eveneens opvalt is de nadruk op pure stemschoonheid, waardoor de vertolking als geheel raakt ondergesneeuwd. ‘Zingen om het mooie' mondt in de opera zeker na herbeluistering uit in een vrij zinloze affaire. Evenwichtig gedoseerde evocaties en emoties, het zijn belangrijke elementen die de toehoorder kunnen meeslepen in het verhaal (libretto) en daarvan is slechts bij uitzondering (ik memoreerde reeds het recitatief en de aria uit Seroe) sprake. In de opera gaat het doorgaans om mensen van vlees en bloed en niet om cosmetisering.

Cosmetisering betekent in dit geval ook dat áls ze zich toelegt op de emotionele aspecten, het evocatieve element echt wil laten doorwegen, het de weg is naar het sentimentele, het larmoyante en dat ze juist door haar overdrijving de hechte verbintenis tussen tekst en muziek verbreekt.

Dat toch al niet al te aanlokkelijke beeld wordt helaas versterkt door de instrumentale bijdragen van het Franse Le Consort dat slechts een bezetting van elf leden kent (drie violen, altviool, cello, contrabas, viola da gamba, hobo, fagot, theorbe/gitaar, klavecimbel) en alleen al daardoor tamelijk ver afstaat van het aanzienlijk grotere instrumentaal ensemble dat Händel in Londen ter beschikking had. Er is te weinig raffinement, te weinig finesse, met bovendien of te snelle of te langzame tempi. Dat laatste leidt bovendien tot onnodige stress voor de mezzo en doet het zowel de recitatieven als aria's expressief tekort. Een goed voorbeeld daarvan is al de eerste track op deze cd, de aria ‘Rompo i lacci', terwijl de voorlaatste track, de aria ‘Ombra cara', juist getuigt van een gesuikerde, kleffe traagheid die blijkbaar als het optimum qua expressie moet gelden. Wie heeft dit zo bedacht? Zaïcik, het ensemble? Ik vermoed eerder de mezzo. Hoe een aan het begin zo positieve indruk ten slotte kan uitmonden in het tegendeel.

In het boekje zijn alle gezongen teksten (Frans/Engels) keurig afgedrukt en positief is voorts dat Le Consort gebruikmaakt van - naast replica's - een merendeels authentiek instrumentarium.

index