CD-recensie

 

© Aart van der Wal, juli 2012

 

 

Graupner: Concerto a 2 chalumeaux, 2 violis, viola e cembalo in C, GWV 303 - Sonate per cembalo obligato e violino in g, GWV 709 - in g, GWV 711 - Ouverture a 3 chalum, 2 viols, viola e cembalo in F, GWV 449 - Ouverture a 2 corn, tym, 2 chalum, 2 violin, viola, fagott e cembalo in F, GWV 452

Ars Antiqua Austria o.l.v. Gunar Letzbor

Challenge Classics CC72539 • 75' •

Opname: november 2011, Stift Sankt-Florian


Christoph Graupner (1683-1760), een tijdgenoot van o.a. Bach en Fux, werkte in het toen nog kleine, zo'n dertig kilometer zuidelijk van Frankfurt am Main gelegen Darmstadt, geen plaats die toen muzikaal echt opviel. Zoals zoveel componisten in die tijd was hij in dienst bij een vorst: Ernst Ludwig. De landgraaf, operaliefhebber bij uitstek, had r tussen de herfst van 1706 en 1708 aan de Gänsemarkt Oper in Hamburg de in het Saksische Kirchberg geboren en in Leipzig muzikaal klaargestoomde klavecinist Graupner leren kennen en hem vervolgens naar Darmstadt gehaald om daar als kapelmeester in dienst te treden. Ernst Ludwig zag veel in Graupners muzikale talent en liet dat ook blijken door hem daarvoor vorstelijk te belonen. De 'Hofkapellmeister' behoorde tot de best betaalde kapelmeesters in zijn tijd. Toen Graupner werd aangezocht om Thomascantor in Leipzig te worden deed de landgraaf er financieel zelfs nog een schepje bovenop, waardoor hij Graupner voor de rest van zijn leven aan zijn hof verplichtte. Er zouden uiteindelijk maar liefst nog zevenendertig jaren volgen, waarin Graupner in dienst was van de landgraaf, tot hij geheel blind werd en hij de laatste zes jaar van zijn leven niet meer in staat was om de hofkapel te leiden.

Uit de berichten van zijn tijdgenoten komt Graupner naar voren als een buitengewoon ijverige en dienstvaardige componist, die dag en nacht aan zijn bueau zat om voor het orkest van zijn broodheer het ene na het andere stuk te schrijven. Het verhaal ging zelfs dat het componeren bij karig kaarslicht zijn gezichtsvermogen had aangetast. 'Er gieng in demselben so weit, daß er seine Compositionen nicht nur in Partitur verfertigte, sondern auch mehrentheils mit eigner Hand ausschrieb', aldus kunnen wij lezen in een geschrift uit 1781. De compacte, zo niet hermetische muzikale 'hofhouding' is er ongetwijfeld voor verantwoordelijk geweest dat het werk van Graupner (er zijn maar liefst ruim 1700 stukken van hem bewaard gebleven) buiten Darmstadt niet bekend werd. Dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld composities van veel van Graupners tijdgenoten, waarvan afschriften overal in Europa opdoken. De handschriften en afschriften van Graupners muziek werden opgeslagen in de hofbibliotheek (later de Universitäts- und Landesbibliothek) in Darmstadt, een ware 'Fundgrube' voor musicologen en musici. Uit die overvloedige bron heeft ook het Ars Antiqua Austria ensemble geput met als uitkomst uitgesproken pittige uitvoeringen in verschillende bezettingen die alle met elkaar gemeen hebben dat ze een boeiend licht werpen op deze vier composities, waarvan sommige zelfs met een echt 'Sturm und Drang' effect (onder meer het slotallegro van GWV 303, het allegro van GWV 449 en de intrada van GWV 452). De opname is wat aan de ruime kant, ongetwijfeld door de akoestiek van de Stiftskirche in Sankt-Florian. De veelkleurige chalumeau, de voorloper van de klarinet, staat er desalniettemin mooi op. Het slotstuk op deze cd, de Ouverture GWV 452 met onder meer hoorns, pauken is een echt spektakelstuk dat veel effect sorteert.


index

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links