CD-recensie
© Aart van der Wal, juli 2017
Hopkinson Smith - Mad Dog Johnson: Johnson's jewell - A pavan to delight - gaillard to delight - Ward's repose - Day's end pavan - Carman's whistle - Holborne: As it fell on a holly eve - Heigh ho holiday - Fantasy - Pavan - Mad dog - My selfe - Passion - Mr Hollborne's last will and testament - Muy Linda - The fairy round - Fare thee well Byrd: Pavan bray Dowland: The shoemaker's wife - Mr Dowland's midnight - Prelude Huwet/Dowland: Fantasy Hopkinson Smith (luit, 8-snarig, Joel van Lennep, 1974) Naïve E 8940 • 64' • Opname: juni 2015, Kloster Beinwil (Zwitserland) |
Het wemelt van de Engelse luitstukken en de meeste daarvan staan op zichzelf, in allerlei vormen en variaties, van pavane tot gaillard, van prelude tot fantasy. De Amerikaanse luitist en pedagoog Hopkinson Smith (1946) heeft er maar liefst 23 van op cd gezet. De meeste zijn naamloos, maar Smith heeft er vier van een zelf bedachte naam voorzien, die volgens hem goed past bij de aard van deze stukken.
Dat ze naamloos zijn gebleven is zo vreemd niet. Veel muziek voor luit solo ontstond voor eigen gebruik tijdens het bewind van Elizabeth I (1558-1603) en verscheen nooit in druk. Die stukken zijn uitsluitend in manuscript aan ons overgeleverd, wat overigens niet afdoet aan de waarde en betekenis ervan. Wat niet wegneemt dat een groot aantal van deze luitwerken ook uit andere bronnen opduiken en dan vaak afwijkend van het manuscript. Zoals er ook meesterwerken onder zijn die slechts eenmaal voorkomen: in dat ene manuscript. Het is misschien goed om het begrip 'manuscript' in dit geval iets nader te preciseren. Meestal betreft het handschriften van verschillende scribenten (dus niet per se van de componist) en bevatte zo'n foliant vaak ook nog composities uit andere perioden en stijlen. Dat geldt niet minder voor de op deze cd samengebrachte luitwerken. Wat ze wel met elkaar gemeen hebben is het inventieve karakter ervan en hun in expressief opzicht sterk contrasterende eigenschappen. Het zijn stuk voor stuk meesterlijk vormgegeven miniaturen die door Hopkinson Smith schitterend worden vertolkt. Hij kent deze materie als geen ander en met een bijna vanzelfsprekende muzikale autoriteit die van zijn spel afstraalt. Zo is dit geen muziek die strak moet worden gespeeld, maar juist wint door een bescheiden gehouden rubato of accelerando, in een soepele speelstijl en met een virtuositeit die niet de aandacht voor zich opeist, maar er wel degelijk is. Vooral de composities van de grootste luitist van zijn tijd, John Dowland (1563-1626), worden gekenmerkt door een hoge moeilijkheidsgraad die echter nooit een doel op zich is. En dan te bedenken dat de luit zo'n typisch instrument is dat de kleinste oneffenheid in het spel genadeloos aan de kaak stelt! Niets van dit alles bij Smith. De opname onderstreept de warme intimiteit van deze muziek.