CD-recensie

 

© Aart van der Wal, november 2021

Charpentier - Un Oratorio de Noël

Charpentier: Antiennes 'O' de l'Avent H 36-43/Noëls pour les instruments H 534 - Un Oratorio de Noël: In Nativitatem Domini Canticum H 416 - Sur la Naissance de Notre Signeur Jésus Christ H 482

Les Arts Florissants o.l.v. William Christie
Harmonia Mundi HAF 8905130 • 75' •
Opname: mei 1982, aug. 1983, Église de Sainte-Hermine, Vendée & Église Allemande, Parijs

   

Het Kerstfeest en daaraan voorafgaand de adventstijd heeft menige componist uit een inmiddels ver verleden geïnspireerd tot grootse muziek. Daaronder ook Marc-Antoine Charpentier (1643-1704), die een groot aantal werken in het genre op zijn naam heeft staan (in ons tijdsgewricht was het met name Olivier Messiaen die er ruim aandacht aan heeft gegeven).

Drie ervan zijn op dit album samengebracht, met niet alleen als bijzonderheid dat ze zowel onderling als inhoudelijk zeer contrastrijk zijn, maar ook hoe exquis en betoverend het vocale en instrumentale klankpalet is. Dat Les Arts Florissants (genoemd naar de gelijknamige kameropera van Charpentier) onder leiding van zijn nestor William Christie (1944) dit tot in detail over het voetlicht brengt zal niemand verbazen, maar daarnaast stralen deze uitvoeringen zoveel evocatieve noblesse uit dat het eigenlijk niemand onberoerd kan laten. Wat tevens betekent dat dit niet zomaar een verzameling muzikale ‘geloofsartikelen' is, maar dat ze diep wortelen in Charpentiers in de mooist denkbare muziek omgezette geloofsovertuiging. Het zijn deze ‘O'-antifonen ('O' wijst hier op een uitroep van verbazing, ontzag, enz.), ‘histoires sacrées' en ‘pastorales' die even manifest deel uitmaken van Charpentiers geloofsbelijdenis als bijvoorbeeld zijn veel bekender ‘Messe de Minuit'. Dat de duidelijk gesuggereerde lichtheid in deze ‘kerstmuziek' voortvloeit uit de feestelijke thematiek die er zo sterk mee is verweven neemt niet weg dat we de eveneens in de kiem daarvan reeds aanwezige, minder donkere ondertonen kennen, zoals die vooruitlopen op de latere kruisiging. De onvermijdelijkheid van de geboorte naar het even onvermijdelijke, in dit geval meedogenloze einde, het is een thema dat ons zo goed vertrouwd is.

Het zal duidelijk zijn dat ‘expressie' niet alleen een kwestie is van diepe ernst of gewichtigheid, maar dat het evenzeer die van de luchthartigheid, het zonnige en zelfs het feestelijke kan zijn. De gemoedstemmingen zijn veelzijdig en dit vinden we vanzelfsprekend ook terug in de muziek, door alle eeuwen heen. Als zodanig in het notenbeeld verankerd is het aan de vertolkers om die een plastische betekenis te geven. Christie en zijn ‘troupe' heeft dat al vaak genoeg bewezen. Niet alleen in de studio, maar ook op het concertpodium, zoals op het Festival Oude Muziek in Utrecht, waar ze sinds 1984 regelmatig te gast waren.

Het is een fascinerende vraag: hoe een zo door en door Frans ensemble onder leiding van een heuse Amerikaan als William (‘Bill') Christie (hij woont in Buffalo, maar heeft allang tevens een Frans paspoort) in idiomatisch opzicht zijn onvervalste geloofsbrieven blijft afgeven. En dat zijn inspirerende inzet en dat van het ensemble inmiddels zoveel navolgers heeft gekregen.

Wie deze muziek aan de hand van de partituur volgt (gratis via IMSLP/Petrucci) kan zich verbazen over niet alleen de precisie maar ook de ragfijne textuur en de finesse waarmee Christie cum suis deze muziek gestalte geeft. Dat kan alleen worden gerealiseerd door een topensemble, zowel in vocaal als in instrumentaal opzicht.

De opnamen dateren vrijwel op de kop af van maar liefst veertig jaar geleden, maar dat doet aan de waarde van deze heruitgave niets af. Er wordt met zoveel verve gemusiceerd en de opname getuigt van zoveel sfeer dat naar mijn gevoel gerust mag worden gesproken van een tijdloze productie. Met de toevoeging dat het cd-boekje van een zeer lezenswaardige toelichting is voorzien en de gezongen teksten keurig zijn afgedrukt, zij het alleen in het Frans en Latijn.


index

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links