CD-recensie

© Aart van der Wal, januari 2018

Het cd-boekje (althans, wat er voor doorgaat) bevat slechts rudimentaire informatie over het door de Spaanse violist Josep Colomé gespeelde repertoire, wat des te jammer is omdat het met uitzondering van Bachs Sarabande (waarom geen enkele verwijzing naar de partita, waaruit het afkomstig is??) om eigentijdse stukken gaat en dan ook nog van vooraanstaande Spaanse componisten. Maar gelukkig is zowel aan het spel van Colomé als aan de opname wel veel aandacht besteed en dat is toch wat deze uitgave uiteindelijk 'horenswaard' maakt. Door muziek van deze zeven Spaanse componisten samen te brengen horen we zeven verschillende stijlen die met een en hetzelfde instrument (een José Contreras uit 1767) worden gekarakteriseerd. De vraag is dan of dit wel zo wenselijk was. Ik weet het zo net nog niet. Moderne stukken op een stokoude viool (hoe goed die op zichzelf ook mag zijn). Zowel de voor dit recital gebruikte Stradivarius uit 1711 als de Contreras uit 1767 (om precies te zijn een ex-Tartini/ex-Vogelweith & José Contreras) kent een kleiner (dragend) klankbeeld, althans vergeleken met de instrumenten maar ook strijkstokken die rond 1800 werden gebouwd en waaraan sindsdien nauwelijks iets is veranderd. Dus met verhoogde kam, langere snaren, verhoging en verlenging van de toets, maar ook een gewijzigde hoek van de nek ten opzichte van het klanklichaam. Dat alles tezamen maakte de klank niet alleen groter, maar ook briljanter. Dan was er ook rond 1800 de nieuwe strijkstok met zijn concave vorm van de beide broers Tourte die de tot dan gebruikte barokstok (waarvan ook Colomé zich in deze opname bedient) met zijn beperkte strijkgebied leek te gaan verdringen (tot de 'historiserende' uitvoeringspraktijk de barokstok weer terugbracht naar de voorste gelederen). Interessant is ook dat met de komst van de grotere viool ook de positie van het instrument zich wijzigde: niet meer rustend op de linkerhand, maar onder de kin van de violist. Waarna bijna vanzelfsprekend de vraag oprijst welk instrument de componist in gedachten had toen hij zijn solostuk schreef: die 'oude' of die meer recente viool, en met de barok- of de concave strijkstok? Ik tendeer naar de laatste. Het heeft anders iets merkwaardigs: een nieuw stuk, gespeeld op een oud instrument met de kenmerken van die tijd. Toen Beethoven zijn Vioolconcert concipieerde, moet hij op de hoogte zijn geweest van die meer briljante en grotere vioolklank van de nieuwe instrumenten. Ik heb er lang naar gezocht (in biografieën, conversatieschriftjes, brieven), maar er niets over kunnen vinden. In ieder geval kan er een discrepantie zijn ontstaan tussen wat Beethoven puur instrumentaal innerlijk hoorde en de werkelijke klank van de viool die tijdens de première werd bespeeld: was dat wel of geen barokviool? Ik weet het niet, maar misschien zet een oplettende lezer mij op het juiste spoor?

Lastig is ook om deze muziek bij het ontbreken van een partituur (Bachs Sarabande uit de Vioolpartita nr. 2 in d, BWV 1004 uiteraard daargelaten) goed te beoordelen, want ik heb hier geen partituur van deze stukken (dat van Bach daargelaten) en ook op het internet werd ik wat dit betreft niet veel wijzer. Het spel van Josep Colomé moet ik helaas enigszins in dezelfde context plaatsen: zonder partituur kan ik de precisie ervan helaas niet goed beoordelen, maar wat ik ervan hoor is mijn conclusie dat er slechts weinig op valt af te dingen. Van de opname valt op dat het solo-instrument fraai in de ruimte staat afgebeeld, wat bij beluistering met een elektrostatische hoofdtelefoon des te meer opvalt. Met een speelduur van krap 51 minuten is dit geen rijk gevulde cd geworden. Er hadden nog wel de nodige miniaturen bijgekund.

index