CD-recensie

 

© Aart van der Wal, november 2018

 

Come Una Volta

Vivaldi: Mandolineconcert in D, RV 93 - in C, RV 425 - Triosonate in C, RV 82

Calace: Mandolineconcert nr. 2 in a, op. 144

Caudioso: Mandolineconcert in G, Gimo 58

Julien Martineau (mandoline), Concerto Italiano o.l.v. Rinaldo Alessandrini
Naïve V 5455 • 64' •
Opname: april 2018, Pontificio Instituto di Musica Sacra, Rome

   

De solist die op dit album centraal staat, Julien Martineau (1978, Argenteuil), trapte in een interview een open deur in door te stellen dat de techniek verborgen dient te blijven achter een exquise klank. Ik kan aan de hand van de toelichting in het boekje niet vaststellen of hij daarbij specifiek op de mandoline doelde, maar een feit is wel dat dit het instrument bij uitstek is om er fijnzinnige (maar tevens impulsrijke!) klanken aan te ontlokken. En dat al vanaf de Renaissance. Typische tokkelinstrumenten als luit en mandoline waren zeker tot diep in de Barok populair, maar toen de Romantiek eenmaal vaste voeten onder de grond had gekregen was hun belangrijke rol toch wel uitgespeeld. De gitaar daarentegen mocht zich in meer belangstelling verheugen; en zeker niet alleen in Spanje. We weten dat bijvoorbeeld Schubert er graag gebruik van maakte.

Na de jaren tachtig van de negentiende eeuw kwam de mandoline weer wat meer in zwang, maar tot een doorbraak heeft het niet echt geleid (dat Mahler de mandoline én de gitaar in de tweede 'Nachtmusik' van zijn Zevende symfonie een belangrijke plaats gaf, doet hieraan niets af). Wat niet wegneemt dat het een aantrekkelijk instrument is. Zowel om op te spelen als om naar te luisteren. Het is zondermeer een 'volwassen' instrument dat zich uitstekend leent voor kleurrijke bespiegelingen. In dit opzicht is de mandoline niet anders dan de gitaar. Dat blijkt ook uit het tweede werk op deze cd: het Tweede mandolineconcert van Raffaele Calace (1863-1934), gecomponeerd in 1925 en later door Yann Ollivo georkestreerd. De Napolitaan Calace stond bekend als virtuoos op zowel de mandoline als de 'liuto cantibile', de 'zangerige luit'. De overige werken op deze cd dateren uit de achttiende eeuw en passen aldus naadloos in de onvervalste, vooral zonnige Italiaanse barokcultuur.

Martineau en Concerto Italiano omzeilen het probleem van eentonigheid door deze vijf werken met veel energie en passie over het voetlicht te brengen. Niet strak in het pak, niet bloedeloos, maar vol esprit, vreugde en levenskracht, alsof het nieuwe ontdekkingen zijn die gehoord moeten worden. Door de langzame (midden)delen warmbloedige lyriek mee te geven ontstaat - dankzij de bruisende hoekdelen - het vereiste contrast. Het melodieuze en zonovergoten Concerto van Calace draagt er ook nog eens het zijne aan bij, al is fondantgehalte ervan soms wel wat hoog.

Veel barokmuziek lijdt onder een gebrek aan oorspronkelijk affect, met veel stukken die veel op elkaar lijken, maar soms is het zelfs voor de mooiste exploraties op dit gebied al bij voorbaat een verloren zaak als een dorre speelwijze zich ervan meester weet te maken. Nog maar een paar decennia geleden was een saaie aanpak voor menig ensemble synoniem aan wat toen onder 'authenticiteit' werd verstaan. Onzin natuurlijk, maar het heeft toch nog vrij lang geduurd alvorens deze gedachtekronkel was uitgebannen. Waarbij de eerlijkheid gebiedt dat er ter andere zijde van het spectrum die net zo merkwaardige 'push-pull' benadering was, gedacht vanuit een net zo vreemde opvatting over agogiek. Overdreven accenten en sterke dynamische uitvergroting waren twee van de belangrijkste kenmerken ervan.

Gelukkig, er is sindsdien veel veranderd. Dit nieuwe album bewijst de kracht van het betoog anno nu: alle noodzakelijke ingrediënten zijn aanwezig om deze muziek optimaal tot haar recht te laten komen en te genieten. Wat ik nog niet eerder in een cd-boekje zag: reclame buiten het label, zoals in dit geval twee wervende advertenties voor mandolinesnaren en een aan het muziekfestival in het Franse Médoc gewijde annonce.


index

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links